Kto może prowadzić działalność gospodarczą w Polsce

Swoboda działalności gospodarczej

Polskie przepisy przyznają dużą swobodę, jeśli chodzi o prowadzenie działalności gospodarczej. Zgodnie z Ustawą z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach.

Działalność gospodarcza to zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.

W Polsce status przedsiębiorcy może mieć:

• osoba fizyczna
• osoba prawna
• jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą.

Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Pamiętaj! Ograniczenia w możliwości prowadzenia działalności gospodarczej mogą wynikać z wyroku sądu, który może zakazać konkretnej osobie prowadzenia określonej działalności gospodarczej.

W niektórych przypadkach prowadzenie działalności gospodarczej wymaga zgody odpowiedniego organu, czyli koncesji. Dotyczy to wykonywania działalności gospodarczej w dziedzinach mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny. Koncesji udziela minister właściwy ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji.

Koncesji potrzebujesz na przykład, jeśli chcesz wytwarzać lub obracać materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym.

Ważne! Przyznanie koncesji może być uzależnione od spełnienia szczególnych warunków, które mogą dotyczyć wykształcenia, wieku, niekaralności czy posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych.

W niektórych przypadkach przedsiębiorca musi uzyskać zezwolenie na prowadzenie określonej działalności. Zezwoleń udzielają lub odmawiają ich udzielenia odpowiednie organy. Dotyczy to na przykład wykonywania działalności polegającej na świadczeniu usług przewozu osób czy prowadzeniu apteki.

Podobnie jak w przypadku koncesji także uzyskanie zezwolenia może być uzależnione od spełnienia określonych wymagań, takich jak – na przykład – odpowiedni wiek, wykształcenie czy przejście testów psychofizycznych.

Przeczytaj więcej o działalności regulowanej.

Cudzoziemcy

Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, którzy chcą wykonywać w Polsce działalność gospodarczą, mogą:

• założyć w Polsce własną firmę jednoosobową lub dowolną spółkę handlową
• świadczyć transgranicznie usługi – bez rejestrowania działalności w Polsce
• założyć w Polsce oddział lub przedstawicielstwo.

Państwami członkowskimi UE są: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Szwecja, Węgry, Włochy.

Państwami członkowskimi Europejskiego Obszaru Gospodarczego, poza państwami członkowskimi UE, są Norwegia, Islandia, Liechtenstein.

Własną firmę, dowolną spółkę handlową, oddział lub przedstawicielstwo mogą założyć w Polsce, także obywatele USA oraz Konfederacji Szwajcarskiej.

Umowy międzynarodowe Traktat o stosunkach handlowych i gospodarczych między Rzecząpospolitą Polską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki, sporządzony w Waszyngtonie dnia 21 marca 1990 r. oraz Umowa między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób umożliwiają zakładanie działalności gospodarczej przez obywateli Stanów Zjednoczonych Ameryki i Konfederacji Szwajcarskiej na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.

Obywatele państw, które nie należą do Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą:

• założyć w Polsce własną firmę jednoosobową lub dowolną spółkę handlową, jeżeli mają tytuł pobytowy, który do tego uprawnia
• założyć w Polsce spółkę komandytową, komandytowo-akcyjną, z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółkę akcyjną i spółkę akcyjną
• przystępować do spółki komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjną oraz nabywać i obejmować udziały lub akcje w tych spółkach
• założyć w Polsce oddział przedsiębiorcy zagranicznego, jeżeli ratyfikowane umowy międzynarodowe podpisane z Polską nie wykluczają takiej możliwości.

Wykaz ratyfikowanych umów międzynarodowych można znaleźć na stronie Internetowej Bazy Traktatów, prowadzonej przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Przeczytaj jaką działalność gospodarczą w Polsce może prowadzić cudzoziemiec oraz jakich dokumentów potrzebuje do rejestracji firmy w CEIDG lub KRS.

Emeryci

Wiek emerytalny wynosi w Polsce odpowiednio 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Po osiągnieciu tego wieku możesz:

• zarejestrować działalność gospodarczą
• kontynuować prowadzenie działalności gospodarczej założonej przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Możesz prowadzić działalność w dowolnej, wybranej przez siebie formie.

Pamiętaj! W przypadku pracownika na etacie wypłata emerytury może nastąpić dopiero wówczas, gdy umowa o pracę pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, na rzecz którego wykonywał on pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, zostanie rozwiązana. To oznacza, że jeśli pracujesz na etacie, musisz przerwać aktywność zawodową, żeby zacząć pobierać emeryturę, ale potem możesz ją kontynuować, na przykład jako pracownik lub przedsiębiorca.

Nie trzeba przerywać działalności gospodarczej, aby zacząć pobierać emeryturę

Przeczytaj, jak zarejestrować:

• jednoosobową działalność gospodarczą
• spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością
• spółkę partnerską
• spółkę komandytowo-akcyjną
• spółkę komandytową
• spółkę jawną
• prostą spółkę akcyjną
• spółkę akcyjną.

Pamiętaj! Osoby prowadzące działalność gospodarczą, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny, mogą osiągać przychody dowolnej wysokości bez ograniczenia wysokości świadczeń emerytalnych.

Nie dotyczy to osób, które pobierają wcześniejsze emerytury. Są one zobowiązane do zmniejszenia lub zawieszenia pobierania emerytury, jeśli ich dochód przekracza określoną wysokość. W sytuacji, gdy dochód przekroczy 70% przeciętnego miesięcznego krajowego wynagrodzenia, świadczenia emerytalne są zmniejszane. Jeśli przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kraju – emerytura nie przysługuje.

Osoby niepełnoletnie

Jednoosobowa działalność gospodarcza

Osoba niepełnoletnia może prowadzić w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą.

Pamiętaj jednak, że każde działanie takiej osoby, od uzyskania wpisu w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) po zawieranie umów z kontrahentami, będzie wymagać zgody przedstawicieli ustawowych.

O istotnych sprawach dziecka, a takim jestem podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej, rodzice rozstrzygają wspólnie. W przypadku braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską są rodzice. Jeżeli rodziców nie ma bądź zostali pozbawieni praw rodzicielskich, rolę tę przejmuje opiekun ustanowiony przez sąd (kurator).

Wniosek o wpis działalności gospodarczej do CEIDG

Osoba niepełnoletnia, która chce założyć działalność gospodarczą oraz jej przedstawiciele ustawowi składają wniosek o wpis do CEIDG osobiście, w dowolnym urzędzie gminy.

Wniosek podpisują przedstawiciele ustawowi osoby niepełnoletniej. Tym samym wyrażają zgodę, aby ta osoba założyła działalność gospodarczą.

Wniosku nie podpisuje osoba niepełnoletnia.

Na wniosku muszą widnieć podpisy wszystkich przedstawicieli ustawowych, czyli:

• rodziców
• jeżeli jeden z rodziców jest pozbawiony władzy rodzicielskiej – rodzica, który taką władzę sprawuje
• osoby wskazanej przez sąd rodzinny – w przypadku braku porozumienia pomiędzy rodzicami lub kiedy rodzice są pozbawieni praw rodzicielskich.

Jeżeli, w związku z pozbawieniem praw rodzicielskich jednego z rodziców, wniosek o wpis do CEIDG podpsuje tylko drugi rodzic lub przedstawiciele ustawowy ustanowiony przez sąd opiekuńczy, do wniosku trzeba dołączyć:

• prawomocne orzeczenie o pozbawieniu władzy rodzicielskiej drugiego rodzica lub
• postanowienie sądu o ustanowieniu przedstawiciela ustawowego.

Weryfikacja podpisów przedstawicieli ustawowych

Wpis złożony w imieniu niepełnoletniego przez rodziców lub innych przedstawicieli ustawowych zostanie zweryfikowany przez CEIDG. To oznacza, że procedura rejestracji potrwa nieco dłużej. CEIDG, w razie jakichkolwiek wątpliwości co do uprawnień przedstawiciela ustawowego, może się na rejestrację firmy nie zgodzić.

Urząd potwierdza:

• tożsamość przedstawicieli ustawowych, którzy podpisali wniosek osoby niepełnoletniej o założenie działalności w CEIDG
• ich prawo do złożenia i podpisania wniosku.

Dokumentem, który to potwierdzi, może być na przykład akt urodzenia dziecka, dowód osobisty, paszport lub inny dokument, z którego taka okoliczność wynika.

Nie ma w tym zakresie katalogu zamkniętego dokumentów.

Przekazanie informacji o wniosku niepełnoletniego do Ministerstwa Rozwoju i Technologii

Urząd wysyła do Ministerstwa Rozwoju i Technologii zeskanowane dokumenty złożone przez wnioskujących o wpis działalności gospodarczej osoby niepełnoletniej do CEIDG.

Odblokowanie numeru PESEL

Ministerstwo po zapoznaniu się ze sprawą, „odblokowuje PESEL” osoby niepełnoletniej w CEIDG i informuje o tym urząd, który wysłał pismo opiekuna do MRiT.

Wprowadzenie wniosku do CEIDG

Po odblokowaniu numeru PESEL urząd gminy przekształca papierowy wniosek o wpis do CEIDG na formę dokumentu elektronicznego.

Procedura składania wniosku o wpis do CEIDG małoletniego jest taka sama zarówno do założenia działalności gospodarczej jak i wniosków o zmianę, zawieszenie, wznowienia i wykreślenie z CEIDG.

Osoby niepełnoletnie - od 13. do 18. roku życia - mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, czyli nie mogą dokonywać we własnym imieniu czynności prawnych, które powodują powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego.

To oznacza, że nie mogą same zrealizować wielu standardowych czynności przedsiębiorcy – na przykład zawierać umów ze swoimi kontrahentami na dostawę towarów czy sprzedaż produktów.

Ponadto w niektórych sytuacjach, na przykład przy umowie sprzedaży lub kupna nieruchomości, potrzeba będzie zgoda sądu na transakcję. Chodzi o sytuacje, gdy czynność dotyczy działalności przekraczającej zwykły zakres zarządu. Wówczas sami rodzice nie mogą dokonać takiej czynności, a muszą wystąpić o zgodę do sądu o zezwolenie na jej dokonanie.

Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się w momencie ukończenia 18. roku życia.

Spółki kapitałowe

Osoba, która ukończyła 13. rok życia, a nie jest jeszcze pełnoletnia, może obejmować lub nabywać udziały lub akcje w spółkach kapitałowych za zgodą przedstawiciela ustawowego oraz po uzyskaniu zgody sądu.

Spółkami kapitałowymi są spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna.

Pełnoletniość w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki kapitałowej jest wymagana jedynie od członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatorów oraz prokurentów.

Spółki osobowe

Osoby, które ukończyły 13. rok życia, a nie są jeszcze pełnoletnie, mogą także wstępować do spółek osobowych lub nabywać ich akcje. Spółkami osobowymi są spółki:

• jawna
• partnerska
• komandytowa
• komandytowo-akcyjna.

W przypadku spółki jawnej i partnerskiej osoba niepełnoletnia, aby zaciągnąć zobowiązanie, także potrzebowałaby zgody przedstawiciela ustawowego oraz sądu.

W przypadku spółki komandytowo-akcyjnej akcje są jedynie prawem do udziału w zysku i nie dają prawa do prowadzenia spraw spółki. Zatem właścicielem takich praw może być również osoba niepełnoletnia. Ich sprzedaż przed osiągnięciem pełnoletniości będzie jednak wymagała zgody przedstawiciela ustawowego oraz sądu.

Pamiętaj! Zarówno akcje lub udziały w spółkach, a także wpis do CEIDG w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej może zostać oddziedziczona przez osobę niepełnoletnią.