Spółka komandytowa – podstawowe informacje

Kluczowe cechy spółki komandytowej

Spółka komandytowa jest osobową spółką handlową, która posiada zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. W praktyce oznacza to, że spółka może we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, czyli na przykład zatrudniać pracowników, nabywać nieruchomości, być stroną umowy pożyczki.

Ta forma prowadzenia działalności jest dobrym rozwiązaniem dla wspólników, z których jeden angażuje się w sprawy spółki, a drugi chce jedynie zapewnić wkład finansowy.

Spółka komandytowa może być utworzona przez co najmniej dwóch wspólników, z których jeden jest komandytariuszem ponoszącym ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, a drugi komplementariuszem, który odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej bez ograniczeń, czyli całym swoim majątkiem.

Rejestracja spółki komandytowej

Do powstania spółki komandytowej konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

• zawarcie umowy spółki przez co najmniej dwóch wspólników, z których jeden jest komplementariuszem, a drugi – komandytariuszem
• zarejestrowanie spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym - spółka komandytowa powstaje z chwilą rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Ważne! Spółkę komandytową można zarejestrować w KRS wyłącznie elektronicznie, za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych lub na portalu S24.

Po rejestracji spółka zgłasza dane uzupełniające do urzędu skarbowego (formularz NIP-8). To dane, których nie trzeba zgłaszać przy rejestracji, takie jak na przykład numery rachunków bankowych, przewidywana liczba pracowników, miejsca prowadzenia działalności oraz szczegółowe dane kontaktowe.

Te Dane trafiają ZUS, GUS i urzędu skarbowego. Spółka powinna je podać już po rozpoczęciu działalności – w terminie 7 dni (dane dla ZUS) lub w terminie 21 dni (dane dla GUS i urzędu skarbowego) od dnia rejestracji spółki w KRS.

Uwaga! Każdy przedsiębiorca ma swój NIP (numer identyfikacji podatkowej, którym posługuje się w kontaktach z urzędem skarbowym) i REGON (to numer w rejestrze Głównego Urzędu Statystycznego). Te numery są nadawane są automatycznie, przy rejestracji spółki w KRS. Informacja o nadaniu NIP może zostać przekazana do KRS w terminie 3 dni.

Jeżeli spółka komandytowa jest zakładana przez portal S24 (eKRS), czyli bez udziału notariusza, to pamiętaj, żeby po rejestracji w KRS złożyć do urzędu skarbowego deklarację PCC-3, na podstawie której zapłacisz podatek od czynności cywilnoprawnych związany z wniesieniem wkładów do spółki komandytowej.

Jeżeli umowa spółki komandytowej zostanie zawarta przed notariuszem, to ten podatek pobierze notariusz i przekaże go do urzędu skarbowego.

Przeczytaj, jak zarejestrować spółkę komandytową w KRS.

Umowa spółki komandytowej

Zawarcie umowy spółki komandytowej następuje w formie aktu notarialnego - dotyczy to umowy spółki jako całości, a więc wszystkich postanowień umowy spółki. Późniejsza zmiana umowy spółki komandytowej również wymaga zachowania formy aktu notarialnego.

Zawarcie umowy spółki komandytowej jest również możliwe bez udziału notariusza, przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym.

Umowa spółki komandytowej powinna zawierać co najmniej:

• firmę i siedzibę spółki
• przedmiot działalności spółki
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony
• oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość
• sumę komandytową.

Ważnym elementem umowy spółki komandytowej jest oznaczenie wkładów wspólników oraz ich wartości. Ujawnieniu w umowie spółki podlega przedmiot wkładu, jego wartość wraz z przypisaniem ich do poszczególnych wspólników.

Ważne! Wniesienie wkładu jest obowiązkiem każdego wspólnika i umowa spółki nie może zwalniać żadnego wspólnika z tego obowiązku.

Umowa spółki komandytowej powinna także określać sumę komandytową, która stanowi górną granicę odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki, określoną kwotowo. Jeżeli w spółce występuje więcej niż jeden komandytariusz, odrębnie dla każdego z nich jest ustalana suma komandytowa

Suma komandytowa pełni funkcję gwarancyjną:

• wobec wierzycieli spółki, którzy w jej granicach mogą oczekiwać zaspokojenia zobowiązań spółki komandytowej z majątku komandytariusza
• wobec komandytariusza, który dzięki sumie komandytowej nie odpowiada za zobowiązania spółki w sposób nieograniczony.

Firma – oznaczenie spółki komandytowej

Firma to nazwa, pod którą spółka prowadzi swoje przedsiębiorstwo i występuje w obrocie handlowym.

Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego, kilku lub wszystkich komplementariuszy wraz z dodatkiem „spółka komandytowa” lub skrótem „sp. k.”.

Gdy komplementariuszem jest osoba prawna (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna), firma spółki komandytowej powinna zawierać pełną a nazwę tej osoby prawnej wraz z oznaczeniem „spółka komandytowa”.

Uwaga! Nazwisko komandytariusza nie może być umieszczone w firmie spółki, pod rygorem ponoszenia przez niego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki komandytowej.

Rejestracja w ZUS i zgłoszenie do ubezpieczeń

Przy rejestracji spółki komandytowej, poza rejestracją w KRS i zgłoszeniem NIP-8, nie trzeba zgłaszać spółki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Informacja o zarejestrowaniu spółki zostanie przekazane przez KRS do ZUS automatycznie i na tej podstawie ZUS zarejestruje spółkę jako płatnika składek.

Pamiętaj! W spółce komandytowej każdy wspólnik jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia, dlatego dodatkowo powinien zarejestrować się w ZUS i przekazać do ZUS zgłoszenie:

• płatnika składek, na formularzu ZUS ZFA, w którym wpisze własne dane identyfikacyjne: numer PESEL i NIP lub NIP, REGON i PESEL (jeśli wspólnik prowadzi również odrębną działalność gospodarczą inną niż prowadzona w formie spółki)

• siebie do ubezpieczeń jako osoba ubezpieczona

  • na formularzu ZUS ZUA
  • na formularzu ZUS ZZA – jeśli będzie podlegać tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Przeczytaj, jak zarejestrować się w ZUS i zgłosić do ubezpieczeń.

Majątek spółki

Majątek spółki komandytowej nie jest przedmiotem współwłasności wspólników, ale odrębną własnością spółki. Do majątku spółki komandytowej wlicza się:

• prawa majątkowe wniesione tytułem wkładu wspólników
• prawa majątkowe nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

O ile funkcją wkładów wspólników jest pierwotne wyposażenie spółki w majątek, tak aby mogła ona rozpocząć działalność gospodarczą i zorganizować przedsiębiorstwo, o tyle naturalną konsekwencją prowadzonej działalności będzie z czasem przyrost jej majątku.

Wkład wnoszony przez wspólnika do spółki musi być przydatny spółce z punktu widzenia przedmiotu jej działalności. Przedmiotem wkładu do spółki komandytowej może być:

• prawo własności nieruchomości i rzeczy ruchomych
• prawa względne na przykład wierzytelności, prawo do korzystania z rzeczy, prawo własności przemysłowej, papiery wartościowe
• praca i świadczenie usług.

Uwaga! Przedmiotem wkładu komandytariusza nie może być zobowiązanie do wykonywania określonej pracy lub świadczenia określonych usług na rzecz spółki, chyba że wartość innych - czyli majątkowych - wkładów tego wspólnika jest równa co najmniej sumie komandytowej.

Jednym z podstawowych praw wspólników spółki komandytowej jest prawo do zysku. Podział zysków może określać umowa spółki. Jeśli brak jest postanowień w umowie:

• udział każdego z komplementariuszy jest równy, bez względu na rodzaj i wartość wkładów
• udział każdego z komandytariuszy jest proporcjonalny do wkładu rzeczywiście wniesionego przez komandytariusza do spółki.

Wspólnicy mogą w umowie spółki ustalić inne zasady udziału komandytariuszy i komplementariuszy w zysku spółki komandytowej. Na przykład w taki sposób, że każdy ze wspólników ma równy udział w zysku spółki albo że udział wspólnika w zysku spółki jest proporcjonalny do rzeczywiście wniesionego przez niego wkładu.

Dopuszczalne jest również rozwiązanie polegające na określeniu w umowie spółki procentowego udziału danego wspólnika w zysku spółki, który nie będzie proporcjonalny do wkładu rzeczywiście wniesionego lub umówionego.

Uwaga! Jeśli wkład rzeczywiście wniesiony do spółki przez komandytariusza jest niższy od wartości wkładu umówionego, to zysk przypadający temu komandytariuszowi za dany rok obrotowy jest przeznaczany w pierwszej kolejności na uzupełnienie jego wkładu do spółki.

Prowadzenie spraw spółki komandytowej

Prowadzenie spraw spółki polega, między innymi, na wydawaniu decyzji, opinii, podejmowaniu uchwał, organizowaniu działalności spółki w ten sposób, aby był zgodny z przedmiotem jej działania i realizował cel gospodarczy spółki

Pamiętaj! Czynności podejmowane w spółce, które wiążą się ze skutkiem zewnętrznym, czyli wobec osób trzecich, nie należą do prowadzenia spraw spółki, ale do jej reprezentacji.

Co do zasady, prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki komandytowej przysługuje każdemu komplementariuszowi, jednak wspólnicy mogą odmiennie określić zasady prowadzenia spraw spółki, na przykład mogą powierzyć ich prowadzenie jednemu lub kilku komplementariuszom. Określenie wspólnika lub wspólników, którym przyznaje się prowadzenie spraw spółki może nastąpić w umowie spółki lub w uchwale wspólników.

Powierzenie określonym wspólnikom prowadzenia spraw spółki oznacza, że pozostali wspólnicy stają się wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.

Jeśli prowadzenie spraw spółki powierzono kilku komplementariuszom, to do prowadzenia przez nich spraw spółki stosuje się zasady dotyczące prowadzenia spraw przez wszystkich wspólników. Oznacza to, że jeśli do podjęcia jakiejś uchwały wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, wówczas uchwała podjęta przez wspólników wybranych do prowadzenia spraw spółki wywołuje skutek taki, jak byłaby podjęta przez wszystkich wspólników.

Uwaga! Do skuteczności podjęcia uchwały przekraczającej zakres zwykłych czynności przez wspólników, którym powierzono prowadzenie spraw spółki, będzie wymagana zgoda pozostałych wspólników, którzy zostali wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.

Zakres zwykłych czynności oraz zakres czynności przekraczających zwykły zarząd wspólnicy mogą określić w umowie spółki.

Komplementariusz pozbawiony prawa prowadzenia spraw spółki nie może dokonywać ani czynności z zakresu zwykłych czynności spółki ani czynności przekraczających ten zakres. Jego zgoda jest jednak potrzebna co do czynności przekraczających zakres zwykłych czynności spółki.

W spółce komandytowej istnieje również możliwość przyznania prawa prowadzenia spraw spółki wszystkim komandytariuszom, niektórym z nich lub tylko jednemu, przy jednoczesnym pozbawieniu tego prawa komplementariuszy.

Reprezentacja spółki i stosunki zewnętrzne

Przez stosunki zewnętrzne spółki należy rozumieć wszystkie czynności podejmowane przez wspólników spółki, które wywołują skutki wobec osób trzecich, czyli na zewnątrz. Aby dana czynność prawna podjęta przez wspólnika z osobami trzecimi wiązała spółkę, musi on posiadać należyte umocowanie do działania w imieniu spółki.

To umocowanie nazywa się prawem reprezentowania spółki.

Prawo reprezentacji, czyli kompetencja do występowania w stosunkach zewnętrznych ze skutkiem prawnym dla spółki, przysługuje każdemu komplementariuszowi, w tym komplementariuszowi, który został wyłączony od prowadzenia spraw spółki.

Spółka komandytowa może być reprezentowana również przez pełnomocników, w tym przez prokurentów.

Prawa reprezentowania spółki komandytowej nie posiada natomiast komandytariusz, który może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Komandytariuszowi może być udzielone zwykłe pełnomocnictwo ogólne lub prokura, jako szczególny rodzaj pełnomocnictwa.

Odpowiedzialność wspólników spółki komandytowej

Komplementariusze odpowiadają za długi spółki komandytowej bez ograniczenia, całym swoim majątkiem prywatnym.

Odpowiedzialność komplementariusza ma charakter subsydiarny, co oznacza, że egzekucja wobec tego wspólnika będzie mogła być podjęta jedynie w przypadku bezskuteczności (w całości lub w części) postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec spółki.

Rozwiązanie to ma zabezpieczać interesy wierzycieli i wynika z tego, że spółka komandytowa nie ma wymaganego minimalnego poziomu kapitału, którego pokrycie byłoby zapewnione przez majątek wniesiony do spółki.

Komandytariusze odpowiadają za długi spółki w sposób ograniczony. Zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli jest ograniczony do określonej w umowie spółki kwoty – tak zwanej sumy komandytowej. Jeżeli natomiast komandytariusz wniesie do spółki wkład o wartości co najmniej równej sumie komandytowej, wówczas nie ponosi osobistej odpowiedzialności za długi spółki.

Uwaga! Odpowiedzialność komandytariusza będzie miała charakter nieograniczony, jeżeli w firmie spółki zostanie zamieszczone jego imię i nazwisko.

Podatki i księgowość w spółce komandytowej

Spółka komandytowa może być podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT).

Spółka komandytowa jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Podstawowa wysokość stawki podatku dochodowego od osób prawnych to 19% od osiągniętego dochodu. Jeżeli spółka komandytowa będzie mogła zostać uznana za małego podatnika stawka wyniesienie 9%, o ile roczne przychody spółki nie przekroczą 2 mln euro.

Od 2022 roku spółki komandytowe, w których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne mogą korzystać z opodatkowania estońskim CIT (ryczałt od dochodów spółek).

Przeczytaj więcej na temat zasad opodatkowania estońskim CIT.

Wypłata zysku przez spółkę komandytową na rzecz wspólników będzie również podlegać opodatkowaniu podatkiem. Wypłata wspólnikom zysku spółki komandytowej traktowana jest jako przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych opodatkowany ryczałtem według stawki 19%.

Komplementariusz dokonując opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT) może dokonać pomniejszenia należnego podatku o kwotę odpowiadającą iloczynowi jego procentowego udziału w zysku spółki komandytowej i podatku należnego od dochodu tej spółki (mechanizm odliczenia komplementariusza).

Z kolei komandytariusz w odniesieniu do wypłaconej mu części zysku może skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) w wysokości 50% przychodów z tytułu udziału w zysku spółki komandytowej, nie więcej jednak niż 60 tys. zł w roku podatkowym.

Spółka komandytowa ma obowiązek prowadzenia pełnej księgowości (księgi rachunkowe).

Przeczytaj więcej kto i kiedy musi składać sprawozdanie finansowe.

Rozwiązanie spółki

Rozwiązanie spółki polega na tym, że wspólników przestaje wiązać dążenie do osiągnięcia wspólnego celu, jakim jest prowadzenie przedsiębiorstwa.

Po podjęciu decyzji o rozwiązaniu spółki celem wspólników powinno być zakończenie i podsumowanie prowadzonej działalności oraz rozliczenie zysków i strat poniesionych przez spółkę.

Przeczytaj więcej o rozwiązaniu i likwidacji spółek wpisanych do KRS.