Pomieszczenia pracy

Podstawowe obowiązki pracodawcy

Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca ma obowiązek:

• zapewnić, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy
• zapewnić, aby obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy, były zbudowane i utrzymywane zgodnie z wymaganiami określonymi w ustawie Prawo budowlane oraz jej aktach wykonawczych
• zapewnić pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników
• utrzymywać obiekty budowlane, pomieszczenia pracy oraz związane z nimi tereny i urządzenia w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy
• dopilnować kontroli obiektu budowlanego przez właściciela lub zarządcę.

Kontrole obiektu budowlanego odbywają się:

• okresowo, co najmniej raz w roku – sprawdzają stan techniczny:

  • elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu
  • instalacji i urządzeń służących ochronie środowiska
  • instalacji gazowych i przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych)
• okresowo, co najmniej raz na 5 lat – polegają na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki obiektu budowlanego oraz jego otoczenia, badaniu instalacji elektrycznej i piorunochronnej dotyczącej sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów.

Kontrole przeprowadzają osoby z uprawnieniami budowlanymi odpowiedniej specjalności.

Definicje pomieszczenia pracy

Pomieszczenie pracy to pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym jest wykonywana praca.

Pomieszczenie stałej pracy to pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny.

Pomieszczenie czasowej pracy to pomieszczenie pracy, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin.

Pomieszczenia, w których:

• łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem albo konserwacją urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku
• mają miejsce procesy technologiczne niepozwalające na zapewnienie odpowiednich warunków przebywania pracowników bez zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy
• jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania w nich pracowników zajmujących się obsługą

nie są traktowane jako pomieszczenia przeznaczone na pobyt pracowników.

Wymogi dotyczące pomieszczeń pracy i ich wyposażenia

Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy. Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

W pomieszczeniach pracy należy przede wszystkim:

• zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami
• zastosować rozwiązania techniczne uniemożliwiające przedostawanie się tych czynników do innych pomieszczeń pracy i do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, jeśli występują czynniki szkodliwe dla zdrowia (między innymi wysoka temperatura, hałas, drgania, promieniowanie, gazy, pyły, pary)
• zapewnić pokrycie ochronne ścian i sufitów zabezpieczające przed adsorpcją i gromadzeniem się pyłu oraz przystosowane do łatwego czyszczenia lub zmywania, w pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia pracowników lub pyły niebezpieczne pod względem wybuchowym
• stropy, dachy i ściany pomieszczeń pracy wykonać zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa, jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanych prac lub rodzaj stosowanych urządzeń zachodzi niebezpieczeństwo wybuchu.

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w pomieszczeniach.

Na każdego z zatrudnionych i jednocześnie pracujących w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać co najmniej 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m² wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt itp.).

Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:

• 3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia
• 3,3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu są prowadzone prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.

Wysokość pomieszczeń może być obniżona, jeśli stosowana jest w nich klimatyzacja – pod warunkiem uzyskania zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

Wysokość pomieszczenia stałej pracy, w którym nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, może być zmniejszona do:

• 2,5 m w świetle:
• jeżeli w pomieszczeniu jest zatrudnionych nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia lub
• w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości, mieszczącym się w budynku mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pracach nie występują pyły lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych, określonych w polskich normach, a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia
• 2,2 m w świetle – w dyżurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym i innym oraz w pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do większego pomieszczenia.

Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może być mniejsza niż:

• 2,2 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia
• 2,5 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu są prowadzone prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.

Oświetlenie

W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.

Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności oraz powinno spełniać wymagania określone w polskiej normie. Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z polskimi normami.

Ogrzewanie i wentylacja

W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają.

W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K).

W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.

W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji. Wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy określają odrębne przepisy i polskie normy.

Klimatyzacja lub wentylacja

Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz przy zastosowaniu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. Klimatyzacja lub wentylacja nie może powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy.

Nie dotyczy to wentylacji awaryjnej. Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.