Gdzie płacić podatki od dochodów zagranicznych

Rezydencja podatkowa

O tym, gdzie płacić podatki, decyduje zasada rezydencji, czyli miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Osoby, które mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce (czyli rezydenci), mają nieograniczony obowiązek podatkowy. To znaczy, że rozliczają tu wszystkie dochody, zarówno osiągnięte w Polsce, jak i za granicą.

Miejsce zamieszkania w Polsce ma osoba fizyczna, która spełnia przynajmniej jeden z dwóch warunków:

• posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych)
• przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Centrum interesów osobistych to wszelkie powiązania rodzinne, między innymi ognisko domowe, aktywność społeczna, polityczna, kulturalna, obywatelska, przynależność do organizacji.

Centrum interesów gospodarczych to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe.

Przykład

Pan Adam ma firmę remontową, przez 8 miesięcy w roku świadczył usługi w Holandii. W tym czasie jego żona i dzieci zostały w Polsce. Spłacał też kredyt hipoteczny na mieszkanie w Polsce. Mimo iż przebywał za granicą ponad 183 dni w roku, nie przestał być polskim rezydentem podatkowym.

Osoby, które nie mają miejsca zamieszkania dla celów podatkowych w Polsce (czyli nierezydenci), mają ograniczony obowiązek podatkowy. To znaczy, że opodatkowują w Polsce wyłącznie dochody osiągnięte na terytorium Polski (na przykład dochody z działalności), o ile je osiągają.

Przykład

Pani Maria jest Polką, skończyła w Polsce studia. W 2015 roku wyjechała na studia doktoranckie do Niemiec. Od tej pory mieszka w Berlinie, gdzie prowadzi firmę doradczą. Wyszła za mąż za Niemca. Jej związki osobiste i gospodarcze z Niemcami są silniejsze niż z Polską, dlatego przestała być polską rezydentką podatkową.

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania rozstrzygają, gdzie należy płacić podatki w przypadku wykonywania działalności w Polsce i w innym kraju. Stosuje się w nich dwie metody unikania podwójnego opodatkowania:

• metodę wyłączenia z progresją
• metodę proporcjonalnego odliczenia.

Zobacz listę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Metoda wyłączenia z progresją

Metoda wyłączenia z progresją polega na tym, że w Polsce zwalnia się z opodatkowania dochód osiągnięty w drugim państwie. Dochód zagraniczny ma jednak wpływ na ustalenie stopy procentowej, według której należy obliczyć podatek od dochodu osiągniętego w Polsce.

Zeznanie składasz tylko wtedy, gdy poza dochodami zagranicznymi osiągasz w Polsce dochody opodatkowane według skali podatkowej.

Aby obliczyć podatek według metody wyłączenia z progresją:

• do dochodów uzyskanych w Polsce (przychód minus koszty uzyskania przychodu minus składki ubezpieczeniowe) dodaj dochody uzyskane za granicą (przychód minus koszty uzyskania przychodu)
• od sumy dochodów oblicz podatek według skali podatkowej (12% i 32%)
• obliczony podatek podziel przez sumę dochodów z Polski i zagranicy, a następnie pomnóż przez 100
• uzyskaną w ten sposób stopę procentową (z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku) należy pomnożyć przez polskie dochody po ich zaokrągleniu do pełnych złotych.

Przykład

Pan Wojciech uzyskał 20 000 zł dochodu w Polsce i 30 000 zł dochodu w Niemczech, w sumie 50 000 zł. W umowie z Niemcami stosuje się metodę wyłączenia z progresją. Podatek od łącznego dochodu, obliczony według skali podatkowej, wynosi (w uproszczeniu) 6000 zł (50 000 x 12% = 6000 zł). Stopa procentowa podatku wynosi 17% (6000 / 50 000 x 100 = 12). Podatek do zapłacenia w Polsce wynosi 20 000 x 12% = 2400 zł.

Metodę wyłączenia z progresją przewidują między innymi umowy z Czechami, Danią, Francją, Hiszpanią, Niemcami, Norwegią, Słowacją, Turcją, Ukrainą, Węgrami i Włochami.

Metoda proporcjonalnego odliczenia

W tej metodzie dochód osiągnięty za granicą jest opodatkowany w Polsce, ale od podatku płaconego w kraju odlicza się podatek zapłacony za granicą. Odliczenie jest możliwe tylko do wysokości podatku przypadającego proporcjonalnie na dochód uzyskany w innym kraju.

Musisz składać w Polsce zeznanie roczne bez względu na to, czy uzyskałeś w Polsce inne dochody opodatkowane według skali podatkowej.

Aby obliczyć limit podatku zapłaconego za granicą, który podlega odliczeniu w Polsce:

• do dochodów uzyskanych w Polsce dodaj dochody uzyskane za granicą (przychód minus koszty uzyskania przychodu minus składki na ubezpieczenie społeczne)
• od sumy dochodów, po ich zaokrągleniu do pełnych złotych, oblicz podatek według skali podatkowej
• obliczony podatek pomnóż przez dochód uzyskany za granicą (przychód minus koszty uzyskania przychodu) i następnie podziel przez łączne dochody (polskie i zagraniczne).

Przykład

Pani Julia uzyskała 40 tys. zł dochodu w Polsce i 70 000 zł w Holandii. W Holandii zapłaciła 10 000 zł podatku. W umowie z tym krajem obowiązuje metoda proporcjonalnego odliczenia. Polski podatek według skali, obliczony od łącznych dochodów, wynosi (w uproszczeniu) 13 200 zł. Żeby sprawdzić ile podatku zagranicznego Pani Julia może odliczyć w Polsce, powinna k wotę podatku pomnożyć przez zagraniczny dochód i podzielić przez całość dochodów, czyli 13 200 x 70 tys. zł/110 tys. zł = 8 400 zł. Tyle wynosi limit.
Od podatku (13 200 zł) odejmie tylko część podatku zapłaconego za granicą (8 400 zł) nie więcej niż kwota wyliczonego więcej limitu. 13 200 zł – 8 400 zł = 4 800 zł. Tyle wynosi kwota podatku do zapłaty w Polsce.

Metodę odliczenia proporcjonalnego przewidują między innymi umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania z Holandią, Rosją, Stanami Zjednoczonymi, Wielką Brytanią.

Uwaga! Jeżeli osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w Polsce uzyska dochody w kraju, z którym Polska nie podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, do rozliczenia w Polsce stosuje się metodę proporcjonalnego odliczenia.

Co to jest ulga abolicyjna

Ulga abolicyjna to rozwiązanie, z którego mogą skorzystać podatnicy rozliczający się według metody proporcjonalnego odliczenia. Zapłacą dzięki temu niższy podatek, gdyż celem ulgi jest zrównanie obciążeń podatkowych.

Od podatku można odliczyć kwotę stanowiąca różnicę między podatkiem obliczonym metodą odliczenia proporcjonalnego a podatkiem obliczonym metodą wyłączenia z progresją. Efekt jest taki, że mimo iż w umowie z danym krajem obowiązuje metoda proporcjonalnego odliczenia, to płacisz podatek jak przy metodzie wyłączenia z progresją.

Uwaga! Od 1 stycznia 2022 roku odliczenie wynikające z zastosowania ulgi abolicyjnej nie może przekroczyć 1360 zł.

Ulga abolicyjna przysługuje podatnikom osiągającym za granicą dochody:

• ze stosunku służbowego, pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku służbowego
• z działalności wykonywanej osobiście
• z działalności gospodarczej
• z praw majątkowych, praw autorskich i praw pokrewnych.

Przykład

Pani Julia uzyskała 40 tys. zł dochodu w Polsce i 70 tys. zł w Holandii.
Kwota podatku do zapłaty w Polsce, obliczona według metody wyłączenia z progresją, wynosi 13 tys. zł. Gdyby Pani Julia rozliczała się według metody proporcjonalnego odliczenia, zapłaciłaby 8360 zł podatku, według stopy wynoszącej 20,9%.
23 tys. zł/ 110 tys. zł x 100 = 20,920,9 % x 40 000 zł = 8360 zł. Tyle wynosi kwota podatku wyliczone metodą proporcjonalnego odliczenia.
Dzięki uldze abolicyjnej pani Julia zapłaci w Polsce niższy podatek. Kwota ulgi abolicyjnej to różnica między kwotą podatku wyliczoną metodą proporcjonalnego odliczenia i kwotą według wyłączenia z progresją, ale nie więcej niż 1360 zł W konsekwencji Pani Julia po zastosowaniu ulgi abolicyjnej zapłaci w Polsce 7000 zł podatku .

Uwaga! Ulga abolicyjna nie przysługuje, jeśli uzyskiwałeś dochody w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową (tak zwane raje podatkowe).

Zobacz listę rajów podatkowych.

Co zmienia wielostronna konwencja podatkowa (konwencja MLI)

Wielostronna konwencja podatkowa (dalej: konwencja MLI) zmienia w niektórych polskich umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania korzystniejszą metodę wyłączenia z progresją na mniej korzystną metodę odliczenia proporcjonalnego.

Zgodnie z konwencją MLI metoda proporcjonalnego odliczenia obowiązuje:

• od 2019 roku w umowach z Austrią i Słowenią
• od 2020 roku – w umowach z Wielką Brytanią, Japonią, Irlandią, Litwą, Izraelem, Finlandią, Słowacją lub Nową Zelandią
• od 2021 roku – w umowach z Danią, Norwegią, Portugalią i Kanadą.

Przykład

Pani Jagoda od kilku lat pracuje w Wielkiej Brytanii. Nie ma żadnych dochodów w Polsce. Jej krajem rezydencji pozostaje jednak Polska, ponieważ przebywa tu przez część roku i tu mieszka jej rodzina.
Dotychczas nie składała zeznania podatkowego w Polsce. Jednak ze względu na zmianę umowy z Wielką Brytanią (zastosowanie metody proporcjonalnego odliczenia) będzie musiała złożyć w Polsce zeznanie za 2020 rok i wykazać w nim dochody z Wielkiej Brytanii. Może skorzystać z ulgi abolicyjnej.

Przeczytaj, co konwencja MLI zmienia dla osób fizycznych.

Zyski przedsiębiorstw

Opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej jest określane w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania jako zyski przedsiębiorstw.

Ważne! Zgodnie z zasadą ogólną zyski przedsiębiorstwa podlegają opodatkowaniu tylko w państwie rezydencji, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi w drugim państwie działalność gospodarczą poprzez położony tam zakład (na przykład biuro handlowe).

W przypadku gdy przedsiębiorca posiada w drugim państwie zakład, to zyski osiągnięte za jego pośrednictwem przypisuje do tego zakładu. Oznacza to, że:

• państwo, w którym jest ten zakład, opodatkowuje je w miejscu położenia zakładu, w zakresie, jakim są do tego zakładu przypisane (czyli zakład jest opodatkowany za granicą)
• przedsiębiorca musi – w ramach nieograniczonego obowiązku podatkowego – opodatkować zagraniczne dochody w Polsce, stosując jedną z metod unikania opodatkowania.

Zakład to stała placówka, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Może to być na przykład siedziba zarządu, filia, biuro, fabryka, warsztat, kopalnia, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołom, albo każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych.

Uwaga! Plac budowy albo prace budowlane lub instalacyjne co do zasady stanowią zakład tylko wtedy, jeżeli trwają dłużej niż 12 miesięcy. Jednak poszczególne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania mogą przewidywać inny okres, na przykład 9 lub 18 miesięcy.

Jeśli nie posiadasz zakładu w innym kraju, podatki od dochodów zagranicznych płacisz w Polsce.

Rozliczenie przedsiębiorców – przykłady

Opodatkowanie według skali podatkowej

Przedsiębiorca polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w drugim państwie poprzez położony tam zakład (umowa z tym państwem przewiduje metodę wyłączenia z progresją)

Dochód z zagranicznej działalności gospodarczej jest zwolniony od podatku w Polsce, jednak ma wpływ na wysokość stopy podatku, który przedsiębiorca zapłaci od działalności prowadzonej w Polsce. Dochód zagranicznego zakładu wykazuje się w PIT/ZG, a także w PIT-36.

Przedsiębiorca polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i w drugim państwie poprzez położony tam zakład (umowa z tym państwem przewidujące metodę proporcjonalnego odliczenia)

Dochody uzyskane za granicą i tam opodatkowane nie są zwolnione od podatku w Polsce. Od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów polskich i zagranicznych odlicza się kwotę równą podatkowi zapłaconemu za granicą, przypadającą proporcjonalnie na dochód zagraniczny. Dochód uzyskany za granicą należy wykazać w PIT-36 oraz w PIT/ZG, PIT/B. Możliwe jest skorzystanie z ulgi abolicyjnej – wówczas należy dołączyć PIT/O.

Opodatkowanie podatkiem liniowym

Polski przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą w Polsce (opodatkowaną stawką liniową) i w drugim państwie poprzez położony tam zakład (umowa z tym państwem przewiduje metodę wyłączenia z progresją)

Dochody z działalności gospodarczej prowadzonej za granicą przez podatników, którzy wybrali w Polsce podatek liniowy, nie wpływają na wysokość podatku z tej działalności. W PIT-36L i PIT/B wykazuje się wyłącznie dochody uzyskane w Polsce.

Przedsiębiorca polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce (opodatkowaną stawką liniową) i w drugim państwie poprzez położony tam zakład (umowa z tym państwem metodę proporcjonalnego odliczenia)

Dochody uzyskane za granicą i tam opodatkowane nie są zwolnione od opodatkowania w Polsce. Od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów polskich i zagranicznych odlicza się kwotę równą podatkowi zapłaconemu za granicą, przypadającą proporcjonalnie na dochód zagraniczny. Dochód zagraniczny wykazuje się w PIT/ZG i PIT/B oraz PIT-36L. Możliwe jest skorzystanie z ulgi abolicyjnej.

Opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym

Przedsiębiorca polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce (opodatkowaną ryczałtem) i w drugim państwie poprzez położony tam zakład (umowa z tym państwem przewiduje metodę wyłączenia z progresją)

W PIT-28 podatnik nie uwzględnia przychodów uzyskanych za granicą. Nie mają one też wpływu na dochody opodatkowane według skali podatkowej (jeżeli podatnik takie uzyskuje).

Przedsiębiorca polski prowadzi działalność gospodarczą w Polsce (opodatkowaną ryczałtem) i w drugim państwie poprzez położony tam zakład (umowa z tym państwem przewiduje metodę proporcjonalnego odliczenia)

Dochody uzyskane za granicą i tam opodatkowane nie są zwolnione od opodatkowania w Polsce. Dochód uzyskany za granicą sumuje się z dochodem uzyskanym w Polsce i łączną kwotę wykazuje się w PIT-28/A i PIT-28. Ponadto w PIT-28 wykazuje się podatek zapłacony za granicą, podlegający odliczeniu w Polsce (do wysokości limitu). Odliczenia podatku zagranicznego dokonuje się również na etapie ryczałtów miesięcznych. Możliwe jest skorzystanie z ulgi abolicyjnej – wówczas należy dołączyć PIT/O.

Opodatkowanie odsetek i dywidend uzyskanych za granicą

Jeśli otrzymujesz dochody z kapitałów pieniężnych za granicą, na przykład jesteś akcjonariuszem lub udziałowcem zagranicznej spółki, rozliczasz się w Polsce, z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. W większości umów wskazana jest metoda proporcjonalnego odliczenia.

Stawka podatku od dochodów z zagranicznych odsetek i dywidend wynosi co do zasady 19%. Jesteś obowiązany do samodzielnego obliczenia podatku i wykazania go w zeznaniu podatkowym. Rozliczenia możesz dokonać na druku PIT-36, PIT-36L lub PIT-38. Nie wypełniasz już załącznika PIT/ZG.

Zagraniczna spółka, która wypłaca dywidendy, pomniejsza je zwykle o kwotę podatku. Od podatku płaconego w Polsce możesz odliczyć kwotę podatku zapłaconego za granicą. Jednak odliczenie nie może przekroczyć kwoty podatku obliczonego od tych dochodów (przychodów) przy zastosowaniu stawki 19%.

Przeliczenia dokonujesz według kursu średniego walut ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania dywidendy.

Przykład

Pan Ernest otrzymał 10 tys. zł dywidendy od zagranicznej spółki. Spółka odprowadziła od dywidendy 15% podatku, więc na konto pana Ernesta trafiło 8500 zł (10 tys. zł – 1500 zł).

Polski podatek oblicza się od kwoty brutto, czyli kwoty przed potrąceniem podatku zagranicznego, według stawki 19%. Wynosi on 1900 zł (10 tys. zł x 19%). Od kwoty polskiego podatku odliczył podatek zapłacony za granicą. 1900 zł – 1500 zł = 400 zł. Pan Ernest wykazał w zeznaniu rocznym 400 zł podatku od zagranicznej dywidendy i tyle wpłacił do urzędu skarbowego.

Na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej z danym krajem możesz zapłacić za granicą niższą stawkę podatku od dywidendy, wynikającą z danej umowy, jeśli przedstawisz zagranicznej spółce (płatnikowi) polski certyfikat rezydencji. Wówczas przy rozliczeniu podatku w Polsce odliczasz odpowiednio niższą kwotę podatku zapłaconego za granicą.

Certyfikat rezydencji

Certyfikat rezydencji podatkowej to zaświadczenie o miejscu siedziby (osoba prawna) lub o miejscu zamieszkania podatnika (osoba fizyczna) dla celów podatkowych. Wydawany jest przez właściwy organ administracji podatkowej państwa siedziby lub zamieszkania podatnika.

W Polsce zaświadczenie o miejscu zamieszkania lub siedzibie dla celów podatkowych na terytorium RP wydaje urząd skarbowy. Aby otrzymać certyfikat, złóż wniosek na formularzu CFR-1 do urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedziby.

Certyfikat rezydencji przedstawiasz zagranicznemu płatnikowi, aby pobrał właściwą stawkę podatku wynikającą z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, na przykład przy wypłacie dywidendy.

Jeśli przeniosłeś się na stałe za granicę i tam płacisz podatki, warto żebyś otrzymał w tym kraju certyfikat rezydencji.

Przykład

Pan Artur wyjechał do Danii w 2016 roku. Ma tam rodzinę i prowadzi działalność gospodarczą. Jest też udziałowcem kilku polskich spółek, z których otrzymuje dywidendy. Duński urząd podatkowy wystawił mu certyfikat potwierdzający, że jest rezydentem podatkowym Danii w latach 2016–2020. Dzięki temu pan Artur nie rozlicza w Polsce całości dochodów z obu krajów, ale tylko dochody uzyskane w Polsce (ma ograniczony obowiązek podatkowy).

Czy możliwa jest podwójna rezydencja

Zdarza się, że osoba fizyczna zgodnie z prawem polskim i prawem innego państwa ma miejsce zamieszkania w obu tych krajach.

W takiej sytuacji konieczne jest zastosowanie reguł kolizyjnych zawartych we właściwej umowie o unikaniu opodatkowania. Są one wzorowane na Modelowej Konwencji OECD w sprawie unikania podwójnego podatkowania.

Jeśli osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, to jej status rozstrzyga się według następujących zasad:

• podatnik ma miejsce zamieszkania w tym państwie, w którym ma stałe ognisko domowe; jeśli ma stałe ognisko domowe w obu umawiających się państwach, to ustala się, z którym państwem ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych)
• jeśli nie można ustalić, w którym państwie podatnik ma ośrodek interesów życiowych albo jeśli nie ma on ogniska domowego w żadnym z państw, to uważa się go za mającego miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, w którym zwykle przebywa
• jeśli przebywa zazwyczaj w obu państwach lub nie przebywa w żadnym z nich, to uważa się go za mającego miejsce zamieszkania w tym państwie, którego jest obywatelem
• jeśli podatnik jest obywatelem obydwu państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to właściwe organy umawiających się państw rozstrzygną tę sprawę w drodze wzajemnego porozumienia.

Jeśli zastosowanie pierwszej reguły nie rozstrzyga miejsca rezydencji podatnika, to należy zastosować kolejne kryterium. Natomiast jeśli to również nie dało rezultatu, stosuje się następne kryterium.