Zapobieganie marnowaniu jedzenia - jakie obowiązki mają sprzedawcy żywności

Kogo dotyczy obowiązek przeciwdziałania marnowaniu żywności

Przepisy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności wprowadziły zasady, dzięki którym zmniejszy się ilość jedzenia wyrzucanego przez przedsiębiorców handlujących żywnością. Te przepisy dotyczą żywności:

• której upływa termin ważności lub data minimalnej trwałości
• która ma wady wyglądu (w tym także opakowań).

Te zasady obowiązują jednostki handlu (sklepy lub hurtownie) o powierzchni sprzedaży powyżej 250 m² , w których przychód ze sprzedawanej żywności stanowi co najmniej 50% przychodów ze sprzedaży wszystkich towarów .

Ważne! Jeśli sprzedawca ma więcej niż jeden punkt sprzedaży, to te kryteria stosuje odrębnie dla każdego punktu.

Najważniejsze obowiązki sprzedawców żywności

Przedsiębiorcy, którzy mają obowiązek przeciwdziałać marnowaniu żywności, muszą:

• podpisać umowę z organizacją pozarządową dotyczącą przekazywania niesprzedanego jedzenia
• prowadzić kampanie informacyjno – edukacyjne, we współpracy z organizacją pozarządową, której przekazują żywność - co najmniej raz w roku, przed dwa kolejne tygodnie
• składać roczne sprawozdania o ilości marnowanej żywności - do 31 marca roku następującego po roku, którego dotyczy informacja
• zamieścić informację o wysokości należnej opłaty za marnowanie żywności lub o wartości żywności przekazanej organizacjom pozarządowym, w sprawozdaniu finansowym oraz na swojej stronie internetowej, jeżeli ją prowadzą.

Sprawozdanie za rok 2024 trzeba złożyć do 31 marca 2025 roku.

Umowa z organizacją pozarządową

Jeśli prowadzisz sklep objęty obowiązkiem przeciwdziałania marnowaniu żywności, powinieneś znaleźć organizację pozarządową (NGO) zainteresowaną odbieraniem niesprzedanego jedzenia.

Masz swobodę w wyborze NGO, z jednym wyjątkiem - musi to być organizacja, która zgodnie ze swoim statutem zajmuje się wykonywaniem zadań w zakresie:

• pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywaniem szans tych rodzin i osób
• wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej
• działalności charytatywnej, polegającej między innymi na przekazywaniu żywności osobom potrzebującym lub prowadzeniu zakładów żywienia zbiorowego dla osób potrzebujących.

Poszukaj informacji o organizacjach, które działają w twojej okolicy w starostwie powiatowym albo na portalu organizacji pozarządowych www.spis.ngo.pl. NGO zainteresowane odbiorem jedzenia mogą też same się do ciebie zgłaszać i proponować współpracę.

Z wybraną organizacją musisz zawrzeć umowę, w formie pisemnej lub elektronicznej – pod rygorem nieważności. Umowę w formie elektronicznej podpiszesz kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Przykład 1

Jan ma osiedlowy sklep spożywczy, którego powierzchnia sprzedaży to 75 m². Ze względu na małą powierzchnię lokalu, nie musi on zawierać umowy z organizacją pozarządową na przekazywania środków spożywczych.

Przykład 2

Maria i Tadeusz prowadzą sklep spożywczo-przemysłowy o powierzchni sprzedaży 260 m². Przychód z handlu jedzeniem stanowi tylko 30% przychodu ze sprzedaży wszystkich towarów. Przedsiębiorcy nie muszą podpisywać umowy z organizacją pozarządową na przekazywanie jej środków spożywczych zarówno.

Przykład 3

Rodzina Kowalskich prowadzi hurtownię. Powierzchnia sprzedaży to 410 m². Blisko 80% przychodu, jaki uzyskują pochodzi z handlu naczyniami, a w 20% ze sprzedaży żywności. Rodzina nie musi zawierać umowy z organizacją pozarządową na przekazywanie jej środków spożywczych.

Przykład 4

Irena sprzedaje ciastka i wyroby garmażeryjne. Powierzchnia sprzedaży jej lokalu to 280 m². Cały przychód ze sprzedaży pochodzi z żywności. Irena musi więc podpisać umowę z organizacja pozarządową na przekazywanie jej żywności.

W umowie określisz zasady współpracy z organizacją, której będziesz za darmo przekazywać niesprzedane jedzenie. Umowa powinna zawierać postanowienia dotyczące:

• czasu i sposobu przekazywania NGO żywności oraz rodzaju żywności
• podziału kosztów odbioru i dystrybucji żywności pomiędzy stronami umowy
• przypadków, w których organizacja pozarządowa może zrezygnować lub odmówić odbioru żywności
• okresu obowiązywania umowy oraz odpowiedzialności stron za niedotrzymanie warunków umowy, w tym warunków wypowiedzenia.

Pamiętaj! Nie przekazujesz napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%.

Ustawa nie ogranicza liczby organizacji, z którymi możesz współpracować, przy czym z każdą z nich musisz mieć podpisaną umowę. W przypadku wypowiedzenia umowy, masz 14 dni od jej rozwiązania na podpisanie nowej. Ta zasada cię nie dotyczy, jeśli to nie była twoja jedyna umowa o przekazywanie im żywności.

Jeśli pomimo obowiązku, nie zawrzesz z organizacją pozarządową umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności, grozi ci kara w wysokości 5 tys. zł.

Unikniesz jej, gdy wykażesz, że nie mogłeś podpisać umowy, bo na terenie powiatu, w którym działasz nie ma odpowiedniej organizacji.

Organizowanie kampanii edukacyjno-informacyjnych

Samo podpisanie umowy i przekazywanie produktów spożywczych to nie jedyny sposób przeciwdziałania marnowaniu żywności, jaki przewidują przepisy.

Dodatkowo, co najmniej raz w roku, przez co najmniej dwa kolejne tygodnie, powinieneś przeprowadzać w swoim sklepie kampanię edukacyjno-informacyjną na temat racjonalnego gospodarowania żywnością oraz przeciwdziałania marnowaniu żywności.

Prowadzisz ją wspólnie z organizacją pozarządową, której przekazujesz jedzenie.

Sprawozdanie roczne o marnowanej żywności

Jeśli jesteś przedsiębiorcą objętym zakazem marnowania żywności, co roku musisz składać sprawozdanie o marnowanej żywności.

Masz na to czas do 31 marca roku kalendarzowego następującego po roku, którego dotyczy sprawozdanie.

Sprawozdanie złóż do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (właściwego ze względu na teren województwa, w którym sprzedajesz żywność).

Sprawozdanie zawiera dane o całkowitej masie marnowanej żywności w danym roku oraz o wysokości należnej opłaty za marnowanie żywności, wraz ze wskazaniem wysokości opłaty, która zostanie wpłacona do funduszu.

Jeżeli sprzedawca żywności jest spółką prowadzącą sieć handlową składającą się z określonej liczby sklepów na terenie Polski i poszczególne sklepy nie posiadają podmiotowości prawnej i nie są wyodrębnionymi spółkami ani oddziałami, to taka spółka powinna złożyć sprawozdania dotyczące wszystkich obiektów handlowych znajdujących się w danym województwie do wszystkich Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej właściwych ze względu na miejsce prowadzenia działalności w zakresie sprzedaży żywności.

Gdy sklepy położone są na przykład w 3 województwach to należy złożyć 3 sprawozdania do odpowiednich Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Sprawozdania powinny dotyczyć łącznej powierzchni sprzedaży wszystkich sklepów w danym województwie. Analogicznie należy podać zbiorcze dane dla wszystkich sklepów w danym województwie.

Wzór sprawozdania znajdziesz w Załączniku 1 rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 5 grudnia 2020 roku w sprawie wzoru sprawozdania o marnowanej żywności oraz wzoru zbiorczego sprawozdania o marnowanej żywności.

W sprawozdaniu należy podać między innymi:

• Imię i nazwisko lub nazwę podmiotu
• powierzchnie sprzedaż
• adres miejsca zamieszkania lub adres siedziby
• NIP, REGON
• dane dotyczące całkowitej masy marnowanej żywności oraz wysokości opłaty za marnowanie żywności.

Sprawozdanie możesz dostarczyć:

• osobiście do siedziby Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na terenie województwa, w którym prowadzisz działalność w zakresie sprzedaży żywności
• pocztą tradycyjną
• pocztą elektroniczną.

Adresy pocztowe i adresy e-mail powinny znajdować się na stronach internetowych właściwych Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ważne! Jeżeli chcesz wysłać sprawozdanie drogą elektroniczną, podpisz je podpisem kwalifikowanym.

Sprawozdanie o marnowanej żywności powinna podpisać osoba upoważniona (widniejąca w KRS lub posiadająca stosowne pełnomocnictwo).

Opłata za marnowanie żywności

Ile wynosi opłata

Jeśli zamiast oddać niesprzedane jedzenie organizacji, z którą masz umowę, będziesz je wyrzucał, musisz przekazać tej organizacji opłatę za marnowanie żywności.

Masz na to czas do 30 kwietnia następującego po roku, którego opłata dotyczy. Opłata jest naliczana jako iloczyn stawki opłaty i masy marnowanej żywności.

Stawka opłaty wynosi 0,1 zł za 1 kg marnowanej żywności. Podstawę obliczenia opłaty stanowi 90% masy marnowanej żywności w kilogramach.

Wysokość opłaty obliczasz samodzielnie zgodnie z wzorem:

90% x A x 0,1 zł = B
gdzie:
A – oznacza masę marnowanej żywności (kg),
B – oznacza wysokość opłaty za marnowanie żywności (zł).

Wyliczoną w ten sposób wysokość opłaty za marnowanie żywności podajesz w sprawozdaniu.

Gdy wysokość obliczonej opłaty będzie niższa niż 300 zł , nie będziesz jej przekazywać.

Pamiętaj jednak, że w sprawozdaniu musisz uwzględnić powierzchnie i informacje dotyczące wszystkich sklepów prowadzonych przez ciebie i zlokalizowanych w danym województwie. Jeśli te dane łącznie kwalifikują cię do uiszczenia opłaty, to musisz to zrobić.

Opłatę pomniejsz o koszty, jakie poniosłeś na kampanie edukacyjno – informacyjne oraz i koszty wykonania umowy z NGO, w szczególności koszty transportu i dystrybucji żywności do organizacji.

Ważne! Jeśli nie rozliczysz się z należnej opłaty albo ją zaniżysz, inspektor ochrony środowiska ukarze cię mandatem w wysokości od 500 zł do 10 tys. zł.

Gdzie wnieść opłatę

• Jeżeli nie masz umowy z organizacją - opłatę wnosisz do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
• Jeżeli masz umowę z jedną organizacją - opłatę przekazujesz tej organizacji
• Jeżeli masz umowę z wieloma organizacjami i przekazywałeś żywność - opłatę dzielisz proporcjonalnie między organizacje
• Jeżeli masz umowę z wieloma organizacjami i nie przekazywałeś żywność - opłatę dzielisz po równo między organizacje.

Pamiętaj! Musisz zamieszczać informację o wysokości należnej opłaty lub o wartości żywności przekazanej organizacjom pozarządowym, w sprawozdaniu finansowym oraz na swojej stronie internetowej, jeżeli ją prowadzisz.

Nad prawidłowością przestrzegania przepisów o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności będzie czuwała Inspekcja Ochrony Środowiska.