Jakie składki na ubezpieczenia społeczne płaci cudzoziemiec prowadzący firmę w Polsce
Jesteś obcokrajowcem i chcesz prowadzić Polsce firmę? Sprawdź, w jakim kraju będziesz płacić ubezpieczenia społeczne.
Kto może prowadzić działalność gospodarczą w Polsce
Nawet gdy nie posiadasz polskiego obywatelstwa, masz prawo podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce.
Ponadto możesz oferować lub świadczyć czasowo swoje usługi albo założyć w Polsce oddział lub przedstawicielstwo swojej firmy.
Pamiętaj! W zależności od twojego statusu, w szczególności od tego czy jesteś obywatelem Unii Europejskiej czy nie, możesz mieć albo pełną dowolność wyboru formy prowadzenia działalności albo twój wybór będzie ograniczony do określonych form.
Przeczytaj:
- kto może prowadzić działalność gospodarczą w Polsce
- w jakiej formie można prowadzić działalność gospodarczą. Firma jednoosobowa a spółki.
Jeśli chcesz prowadzić firmę w Polsce, musisz sprawdzić, gdzie płacić składki na ubezpieczenia społeczne.
Instytucją pobierającą i gromadzącą składki na ubezpieczenia społeczne w Polsce jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
W zależności od tego, skąd pochodzisz, będą cię obowiązywać różne przepisy i obowiązki dotyczące ubezpieczenia społecznego.
Zakres tych obowiązków będzie się różnić dla:
- obywateli Unii Europejskiej (UE), Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Szwajcarii
- obywateli z państw, które nie należą do Unii Europejskiej
- obywateli Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Obywatele Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii
Cudzoziemcy, którzy są obywatelami Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii, mają swobodę podejmowania działalności we wszystkich państwach Unii Europejskiej.
Są traktowani na równi z obywatelami państwa członkowskiego, w którym tę działalność podejmują, czyli podlegają przepisom i zasadom tego państwa.
Państwami członkowskimi UE są: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Szwecja, Węgry, Włochy.
Państwami członkowskimi Europejskiego Obszaru Gospodarczego są, poza państwami członkowskim UE, Norwegia, Islandia, Liechtenstein.
Osoba, która wykonuje w państwie członkowskim UE pracę najemną lub pracę na własny rachunek, podlega ustawodawstwu tego państwa, zgodnie z zasadą miejsca wykonywania pracy.
To oznacza, że podlegasz ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu oraz płacisz składki do systemu ubezpieczeń w państwie, w którym pracujesz.
Przeczytaj, jak zatrudnić obywatela Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii.
Osoba pracująca w kilku państwach
W przypadku obywatela Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii pracującego równocześnie w kilku państwach, który chce prowadzić działalność gospodarczą w Polsce, trzeba wziąć pod uwagę dodatkowe okoliczności związane z jego sytuacją, żeby ustalić, jakim przepisom ubezpieczeniowym będzie podlegać.
Pamiętaj! Niezależnie od tego, czy cudzoziemiec prowadzi działalność w kilku państwach, będzie podlegać tylko jednemu systemowi ubezpieczeń społecznych.
Jeżeli jesteś cudzoziemcem, który prowadzi działalność gospodarczą w kilku państwach należących do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Szwajcarii, to obowiązują cię następujące zasady:
- podlegasz ustawodawstwu państwa zamieszkania - jeżeli wykonujesz znaczną część działalności w tym państwie
Przykład 1
Jesteś obywatelem Francji i w Paryżu prowadzisz sieć cukierni. Jedną cukiernię otwierasz również w Wielkiej Brytanii, gdzie zaczynasz sprzedawać swoje wypieki. W takiej sytuacji podlegasz ubezpieczeniom społecznym we Francji.
- podlegasz ustawodawstwu państwa, w którym znajduje się centrum zainteresowania twojej działalności - jeżeli nie mieszkasz w państwie, w którym wykonujesz znaczną część działalności
Przykład 2
Mieszkasz w Niemczech, gdzie otworzyłeś niewielką cukiernię tradycyjną. W Paryżu prowadzisz sieć cukierni, którą rozwijasz, zaopatrujesz i w ramach której podejmujesz kolejne współprace biznesowe z nowymi partnerami. W takiej sytuacji podlegasz francuskim przepisom ubezpieczeniowym.
Ważne! Powyższe zasady stosujesz zarówno wtedy, gdy twoja działalność jest zarejestrowana tylko w jednym państwie, ale prowadzisz ją na terytorium kilku państw, jak i wtedy gdy działalność została zarejestrowana w różnych państwach należących do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Szwajcarii.
Tymczasowe prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce
Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą w państwie, należącym do Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Szwajcarii, i tylko tymczasowo prowadzisz działalność w Polsce, nie masz obowiązku rejestracji w polskim systemie ubezpieczeń.
Dokumentem, który potwierdza, że nie musisz stosować polskich przepisów dotyczących zabezpieczenia społecznego, jest formularz A1.
Otrzymasz go od odpowiednika polskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w państwie, w którym regularnie prowadzisz działalność. Z formularza będzie wynikać, do kiedy podlegasz ustawodawstwu swojego kraju.
Pamiętaj! Formularz A1 wydany przez instytucję ubezpieczeniową jednego państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest wiążący dla instytucji innych państw. Wyjątkiem są sytuacje kiedy formularz A1 zostanie wycofany lub uznany za nieważny.
Przed rozpoczęciem tymczasowej działalności w Polsce musisz o tym poinformować oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwy ze względu na planowane miejsce jej wykonywania.
Sprawdź, jaki oddział ZUS będzie właściwy dla twojej działalności gospodarczej.
Ponadto powinieneś przedstawić zaświadczenie o ustawodawstwie właściwym (A1) uzyskane w swoim kraju. To zaświadczenie musi zostać poświadczone przez polski oddział ZUS.
Dodatkowo cudzoziemiec prowadzący tymczasowo działalność w Polsce musi:
- spełniać wymogi w zakresie prowadzenia swojej działalności gospodarczej w państwie członkowskim, w którym działalność jest zarejestrowana
- prowadzić działalność gospodarczą w swoim państwie członkowskim przez okres co najmniej 2 miesięcy przed rozpoczęciem biznesu w Polsce
- działalność wykonywana w Polsce musi być podobna do tej, którą wykonywał w swoim państwie (działalność w tej samej branży, dyscyplinie, gałęzi gospodarki)
- utrzymywać infrastrukturę niezbędną do prowadzenia działalności w swoim kraju.
Ważne! Utrzymanie infrastruktury jest rozumiane jako korzystanie z powierzchni biurowej w państwie regularnego prowadzenia firmy przez cudzoziemca, opłacanie tam podatków czy posiadanie legitymacji zawodowej i numeru identyfikacyjnego VAT.
Przykład 1
Pani Helga prowadzi w Niemczech zakład krawiecki. W Polsce otworzyła firmę sprzątającą. Podczas pracy w Polsce Pani Helga będzie objęta ubezpieczeniami w Polsce, ponieważ działalność w Niemczech nie jest podobna do tej, którą prowadzi w Polsce.
Przykład 2
Pan Pierre ma we Francji firmę hydrauliczną. Podpisał umowę z polską firmą na wykonanie instalacji hydraulicznej w hotelu w Polsce. Pracę zaplanowano na 15 miesięcy. Ponieważ działalność, którą pan Pierre będzie prowadził w Polsce, ma charakter podobny do tej, którą prowadzi we Francji, a okres delegowania działalności nie przekracza 24 miesięcy, pan Pierre będzie ubezpieczony we Francji.
Tymczasowe prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce nie może trwać dłużej niż 24 miesiące. Po tym czasie, jeśli nadal chcesz prowadzić w Polsce działalność, musisz zacząć płacić składki na ubezpieczenia społeczne na podstawie polskich przepisów.
Od tej zasady jest jednak wyjątek. Instytucja ubezpieczeniowa z twojego kraju może zwrócić się w twoim imieniu z wnioskiem do polskiego ZUS o zawarcie porozumienia wyjątkowego. Jeśli ZUS wyrazi zgodę, możesz dalej opłacać składki w swoim państwie członkowskim.
Jeśli przed rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce wiesz, że będziesz ją prowadzić dłużej niż 24 miesiące, możesz od razu wystąpić do swojej instytucji ubezpieczeniowej z wnioskiem o to, żeby zawarła porozumienie w twojej sprawie na cały czas prowadzenia firmy.
Łączenie pracy najemnej i prowadzenia działalności gospodarczej
Jeśli jako cudzoziemiec jesteś zatrudniony w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Szwajcarii i chcesz otworzyć w Polsce firmę, to będziesz podlegać ubezpieczeniom społecznym tylko w jednym z tych krajów.
W takiej sytuacji właściwymi przepisami dotyczącymi ubezpieczenia społecznego będą dla ciebie przepisy państwa, w którym wykonujesz pracę jako pracownik, czyli pracę najemną.
Przykład
Czech zatrudniony w firmie telekomunikacyjnej w Pradze postanowił otworzyć firmę handlową w Polsce. W związku z tym, że wykonuje pracę najemną na terenie Czech będzie podlegał systemowi ubezpieczeń społecznych tego państwa.
Praca o charakterze marginalnym
Jeśli jesteś cudzoziemcem, który wykonuje pracę lub działalność w kilku państwach, to czy faktycznie podlegasz przepisom dotyczącym ubezpieczeń społecznych danego państwa, może zostać zakwestionowane. Stanie się tak wtedy, gdy twoja praca lub działalność gospodarcza prowadzona w jednym państwie członkowskim zostanie uznana za pracę marginalną.
Praca marginalna to praca, która zgodnie z interpretacjami jest stała, ale ma niewielkie znaczenie czasowe i ekonomiczne (zysk). Oznacza to, że zajmuje mniej niż 5% twojego regularnego czasu pracy lub zarabiasz w niej mniej niż 5% zysku.
Osoba, która wykonuje pracę o charakterze marginalnym w jednym państwie członkowskim i pracuje również w innym państwie członkowskim, nie może być uznawana za osobę normalnie wykonującą pracę w dwóch lub w kilku państwach członkowskich. Dlatego nie będzie objęta przepisami o ubezpieczeniu społecznym państwa, w którym wykonuje pracę marginalną.
Przykład
Bułgar pracuje w dwóch państwach: w Bułgarii w firmie FAZ, a w Polsce prowadzi działalność gospodarczą. W związku z tym, że w Bułgarii cudzoziemiec wykonuje prace najemną, tamtejsze przepisy ubezpieczeniowe powinny mieć do niego zastosowanie. Jeśli jednak wynagrodzenie z jego pracy tam będzie wynosić mniej niż 5% osiąganych dochodów, to ta praca zostanie uznana za pracę marginalną – będzie musiał zarejestrować się również do ubezpieczeń społecznych w Polsce. Zostanie uznany za pracującego wyłącznie w Polsce i musi odprowadzać tu składki od całości osiąganych dochodów ze wszystkich rodzajów działalności.
Prowadzenie działalności gospodarczej wyłącznie w Polsce
Jeśli jesteś cudzoziemcem pochodzącym z państwa Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub ze Szwajcarii i prowadzisz działalność gospodarczą wyłącznie w Polsce, a jednocześnie w żadnym innym państwie nie wykonujesz pracy najemnej, to podlegasz obowiązkowi ubezpieczeń w Polsce tak samo jak inni polscy przedsiębiorcy. Oznacza to, że musisz zgłosić się do ubezpieczeń w Polsce i w Polsce płacić składki ubezpieczeniowe.
Przeczytaj, jak zgłosić się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).
Jakim ubezpieczeniom podlegają obywatele państw spoza Unii Europejskiej
Jeśli jesteś obywatelem państwa spoza Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii, żeby móc podjąć działalność zawodową, w tym działalność gospodarczą, musisz mieć tytuł pobytowy, który cię do tego uprawnia.
Sprawdź, jaki tytuł pobytowy uprawnia cię do podjęcia działalności gospodarczej w Polsce.
Jeśli chcesz prowadzić w Polsce działalność gospodarczą, będziesz obowiązkowo podlegać polskim ubezpieczeniom społecznym.
Ważne! Jest wyjątek od tej zasady. Jeśli Polska ma zawartą z twoim państwem umowę, na mocy której możesz pozostać w systemie ubezpieczeniowym w kraju, w którym mieszkasz, zwalnia cię to z obowiązku rejestrowania się w polskim systemie ubezpieczeń społecznych.
Ubezpieczenia społeczne wspólników spółek osobowych i jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Cudzoziemiec, który jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo wspólnikiem spółki jawnej, komandytowej i partnerskiej, czy też komplementariuszem spółki komandytowo – akcyjnej będzie traktowany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą i z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w Polsce.
Przeczytaj więcej o zgłoszeniu przedsiębiorców do ubezpieczeń.
Jeśli jednak cudzoziemiec wykonuje w swoim państwie pracę najemną albo ma inną podstawę do tytułu ubezpieczeń społecznych w tym państwie, na przykład prawo do emerytury, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w Polsce.
Obowiązkowe będzie jednak ubezpieczenie zdrowotne.
Jak zarejestrować firmę jako płatnika składek w ZUS
W Polsce rejestracja jednoosobowej działalności gospodarczej przez cudzoziemca jest bezpłatna, a proces rejestracji – taki sam jak dla obywateli Polski.
Jednoosobową działalność gospodarczą musisz zarejestrować w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Możesz to zrobić na kilka sposobów, w tym online, przez Biznes.gov.pl. Wniosek możesz też złożyć osobiście w dowolnym urzędzie miasta lub gminy.
Na podstawie twojego wpisu w CEIDG Zakład Ubezpieczeń Społecznych automatycznie wpisze cię do rejestru płatników składek i będzie ewidencjonować informacje o twoich rozliczeniach na koncie płatnika. Prześle również na twój adres do korespondencji informację o numerze rachunku składkowego w ZUS.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotuje dla ciebie:
- ZUS ZFA – zgłoszenie ciebie jako płatnika składek
- ZUS ZBA – informację o twoich rachunkach bankowych jako płatnika składek
- ZUS ZAA – informację o adresach prowadzenia przez ciebie działalności.
Pamiętaj! W przypadku zmiany danych w CEIDG Zakład Ubezpieczeń Społecznych automatycznie uaktualnia dane w swoim systemie.
Przeczytaj, jak zarejestrować się w ZUS i zgłosić do ubezpieczeń.
Jeśli rozpoczynasz działalność gospodarczą, która podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych sam zarejestruje cię jako płatnika składek (na formularzu ZUS ZPA) po uzyskaniu twoich danych uzupełniających z urzędu skarbowego.
W Krajowym Rejestrze Sądowym musisz zarejestrować: spółki osobowe: spółkę jawną, partnerską, komandytową, komandytowo- akcyjną, spółki handlowe: z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjną, spółki europejskie i odział przedsiębiorcy zagranicznego.
Uwaga! Umowy międzynarodowe pomiędzy poszczególnymi państwami a Polską mogą wprowadzać dodatkowe ograniczenia lub uprawnienia dotyczące możliwości prowadzenia działalności gospodarczej. Należy upewnić się, czy w stosunku do państwa pochodzenia cudzoziemca nie obowiązuje umowa międzynarodowa, która reguluje tę kwestię.
Sprawdź internetową bazę traktatową, prowadzoną przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Jak zgłosić siebie i pracowników do ubezpieczeń w ZUS
Jeżeli jesteś cudzoziemcem i prowadzisz firmę, musisz zgłosić siebie jako ubezpieczonego do ubezpieczeń w ciągu 7 dni od momentu, w którym rozpocząłeś działalność.
Jeśli twoja działalność podlega wpisowi do CEIDG lub jesteś wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wspólnikiem spółki komandytowej, spółki jawnej lub partnerskiej, zgłoś się:
- na formularzu ZUS ZUA – do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, od dnia, w którym rozpoczniesz działalność gospodarczą
- na formularzu ZUS ZZA – do ubezpieczenia zdrowotnego.
Jeżeli zatrudniasz pracowników, zleceniobiorców lub osoby, z którymi będziesz współpracował, na ich zgłoszenie masz 7 dni od momentu rozpoczęcia przez nie pracy (pracownik/zleceniobiorca) lub rozpoczęcia współpracy (osoby współpracujące).
Pamiętaj! Jeśli prowadzisz kilka firm, składki za zatrudnionych w nich pracowników rozliczasz w jednym komplecie rozliczeniowym.
Przeczytaj:
- jak zarejestrować się w ZUS i zgłosić do ubezpieczeń
- jak zgłosić nowego ubezpieczonego online
- jak dokonać zgłoszeń w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Jakie składki w ZUS zapłacisz
Jako przedsiębiorca musisz rozliczać i opłacać do ZUS składki za siebie na:
- ubezpieczenia społeczne, z których obowiązkowe są: ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, a dobrowolne jest ubezpieczanie chorobowe
- ubezpieczenie zdrowotne
- Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS).
Jeśli zarejestrowałeś i prowadzisz firmę w Polsce i chcesz zatrudnić pracowników, to obowiązują cię takie same zasady rozliczeń z ZUS jak polskich przedsiębiorców. Za pracowników płacisz składki na:
- ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, wypadkowe, chorobowe
- ubezpieczenie zdrowotne
- Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS)
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP)
- Fundusz Emerytur Pomostowych – jeśli zatrudniasz pracowników, którzy urodzili się po 31 grudnia 1948 roku, pracują w szczególnych warunkach lub wykonują prace o szczególnym charakterze.
Ważne! Przedsiębiorcy, które dopiero zaczynają działalność gospodarczą lub zamknęli poprzednią przynajmniej 60 miesięcy wcześniej i nie planują świadczyć usług na rzecz byłego pracodawcy przez pierwszych 6 miesięcy działalności, mogą korzystać z Ulgi na start. Po 6 miesiącach możesz skorzystać z kolejnej możliwości obniżenia składki i przez 24 miesiące płacić obniżone składki od preferencyjnej podstawy.
Przeczytaj: