Legalizacja zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego dokonanej bez wymaganego zgłoszenia
Jeśli zmienisz sposób użytkowania budynku lub jego części bez zgody urzędu, to jest to samowola budowlana. Możesz ją zalegalizować. Poniżej dowiesz się jak to zrobić.
Jak załatwić sprawę
Sprawę można załatwić:
- podczas wizyty w urzędzie
- listownie
- elektronicznie
Co powinieneś wiedzieć i kto może skorzystać z usługi
Kiedy trzeba zalegalizować samowolną zmianę sposobu użytkowania
Jeśli dokonałeś samowolnej zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, która wymagała zgłoszenia do właściwego urzędu, musisz ją zalegalizować.
Pamiętaj! Zmiana sposobu użytkowania bez jej zgłoszenia w urzędzie to samowola budowlana. Jeśli najpierw zmienisz sposób użytkowania, a dopiero później to zgłosisz również będzie to samowola.
Obowiązek legalizacji samowoli ma na przykład inwestor, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego.
Kto rozpoczyna postępowanie legalizacyjne
Postępowanie legalizacyjne może być prowadzone na wniosek zainteresowanego lub z urzędu:
- po stwierdzeniu przez nadzór budowlany faktu samowolnej zmiany sposobu użytkowania (na przykład w wyniku własnych ustaleń)
- po złożeniu przez osoby postronne czy też inne organy zawiadomienia o podejrzeniu dokonania samowolnej zmiany sposobu użytkowania.
Nie będziesz mógł zalegalizować samowolnie dokonanej zmiany sposobu użytkowania domu jednorodzinnego lub jego części, zlokalizowanego na nieruchomości (o powierzchni do 1500 m2), która została sprzedana lub oddana w użytkowanie wieczyste przez Krajowy Zasób Nieruchomości - przepisy zabraniają zmiany sposobu użytkowania takich obiektów.
Ważne! Poniższy opis dotyczy wyłącznie legalizacji samowolnej polegającej na zmianie sposobu użytkowania obiektu budowlanego, która nie wymagała przeprowadzenia robót budowlanych. Jeśli dokonana przez ciebie zmiana wymagała wykonania robót budowlanych, to nadzór budowlany przeprowadzi postępowanie naprawcze.
Kiedy powinieneś załatwić sprawę
W dowolnym momencie
Gdzie załatwisz sprawę
Usługę można zrealizować w:
- wojewódzkie inspektoraty nadzoru budowlanego
- powiatowe inspektoraty nadzoru budowlanego
W większości przypadków postępowanie legalizacyjne prowadzi powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego.
Natomiast, wojewódzki inspektorat nadzoru budowlanego prowadzi postępowanie legalizacyjne dla obiektów:
- usytuowanych na terenie pasa technicznego, portów i przystani morskich, morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, a także na innych terenach przeznaczonych do utrzymania ruchu i transportu morskiego;
- hydrotechnicznych piętrzących, upustowych, regulacyjnych, melioracji podstawowych oraz kanałów i innych obiektów służących kształtowaniu zasobów wodnych i korzystaniu z nich, wraz z obiektami towarzyszącymi;
- dróg publicznych krajowych i wojewódzkich wraz z obiektami i urządzeniami służącymi do utrzymania tych dróg i transportu drogowego oraz sytuowanymi w granicach pasa drogowego sieciami uzbrojenia terenu – niezwiązanymi z użytkowaniem drogi, a w odniesieniu do dróg ekspresowych i autostrad – wraz z obiektami i urządzeniami obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek;
- usytuowanych na obszarze kolejowym;
- lotnisk cywilnych wraz z obiektami i urządzeniami towarzyszącymi;
- usytuowanych na terenach zamkniętych;
- strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych, o których mowa w ustawie z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych;
- elektrowni wiatrowych (czyli budowli składających się co najmniej z fundamentu, wieży oraz elementów technicznych o mocy większej niż moc mikroinstalacji, czyli powyżej 40 kW);
- inwestycji na nieruchomości wchodzącej w skład Zasobu Nieruchomości, o którym mowa ustawie z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości (Dz. U. poz. 1529), oddanej w użytkowanie wieczyste lub sprzedanej w trybie określonym w art. 53 ust.1 lub ust. 2 tej ustawy, przeznaczonej na wynajem o czynszu najmu określonym zgodnie z przepisami rozdziału 7 tej ustawy,
- metra wraz z powiązanymi z nimi urządzeniami budowlanymi oraz sieciami uzbrojenia terenu (jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy metra);
- sieci uzbrojenia terenu sytuowanych poza pasem drogowym drogi krajowej lub wojewódzkiej, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy tej drogi;
- drogowych obiektów inżynierskich sytuowanych w granicach pasa drogowego drogi krajowej lub wojewódzkiej, niezwiązanych z tymi drogami;
- dróg gminnych lub powiatowych, jeżeli konieczność ich budowy lub przebudowy wynika z budowy lub przebudowy drogi krajowej lub wojewódzkiej;
- zjazdów z dróg krajowych i wojewódzkich, w rozumieniu art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych;
- sieci przesyłowych, w rozumieniu art. 3 pkt 11a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne;
- rurociągów przesyłowych dalekosiężnych służących do transportu ropy naftowej i produktów naftowych.
Uwaga
W przypadku legalizacji samowolnie dokonanej zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części znajdującego się na terenie zakładu górniczego, postępowanie legalizacyjne prowadzi właściwy organu nadzoru górniczego. Dyrektor Specjalistycznego Urzędu Górniczego prowadzi takie postępowanie w przypadku poniżej wymienionych obiektów budowlanych podziemnych zakładów górniczych:
- obiektów budowlanych maszyn wyciągowych;
- szybowych wież wyciągowych;
- budynków nadszybi;
- obiektów budowlanych urządzeń transportowych, których środki transportu poruszają się po torze o nachyleniu powyżej 45°, w wyrobiskach górniczych;
- wolnostojących budynków centrali, dyspozytorni wraz z systemami łączności, bezpieczeństwa i alarmowania oraz magistralnych sieci telekomunikacyjnych;
- obiektów budowlanych stacji wentylatorów głównych;
- obiektów budowlanych przeznaczonych dla urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych wysokiego i średniego napięcia, zasilających obiekty, maszyny i urządzenia, o których mowa art. 169 ust. 1 pkt 1–5 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze.
Co zrobić krok po kroku
Przygotuj i złóż wniosek o legalizację zmiany sposobu użytkowania
Dokumenty
Pobierz:
Dokument możesz złożyć jako:
OryginałPobierz:
Dokument możesz złożyć jako:
Oryginał, Uwierzytelniona kopiaDokument możesz złożyć jako:
Przedstaw do wglądu, Kopia, OryginałInformacja dodatkowa
Pamiętaj, że organ prowadzący postępowanie nie może uzależnić wydania ci decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego od twojego zobowiązania do spełnienia dodatkowych warunków i świadczeń – chyba że organ uzasadni je konkretnymi przepisami.
Do wniosku możesz od razu dołączyć:
- opis i rysunek określający usytuowanie obiektu budowlanego w stosunku do granic nieruchomości i innych obiektów budowlanych istniejących lub budowanych na tej i sąsiednich nieruchomościach, z oznaczeniem części obiektu budowlanego, w której zamierza się dokonać zmiany sposobu użytkowania
- zwięzły opis techniczny, określający rodzaj i charakterystykę obiektu budowlanego oraz jego konstrukcję, wraz z danymi techniczno-użytkowymi, w tym wielkościami i rozkładem obciążeń, a w razie potrzeby, również danymi technologicznymi
- oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
- zaświadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
- w przypadku zmiany sposobu użytkowania polegającej na podjęciu bądź zaniechaniu w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska bądź wielkość lub układ obciążeń - ekspertyzę techniczną, wykonaną przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności
- w zależności od potrzeb – pozwolenia, uzgodnienia lub opinie wymagane odrębnymi przepisami, w szczególności decyzję o środowiskowych.
Nadzór budowlany rozpocznie postępowanie legalizacyjne
Jeżeli właściwy organ nadzoru budowlanego z urzędu wyda ci postanowienie wstrzymujące użytkowanie obiektu budowlanego lub jego części, to jednocześnie, nakaże ci dostarczyć odpowiednie dokumenty, wymienione w tym postanowieniu. Nadzór wskaże termin, w którym powinieneś złożyć dokumenty.
Jeśli zmieniłeś sposób użytkowania obiektu budowlanego, pomimo wniesienia przez urząd decyzji o sprzeciwie na złożone przez ciebie zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania, to nadzór budowlany wyda ci decyzję o nakazie przywrócenia poprzedniego sposobu użytkowania.
Dokumenty
Złóż dokumenty wskazane przez nadzór budowlany
Wykaz dokumentów, które masz złożyć, znajdziesz w postanowieniu, które wysłał ci nadzór budowlany. Jak przygotujesz wszystkie dokumenty, to możesz również złożyć wniosek o sprawdzenie przez nadzór budowlany, czy wykonałeś obowiązek dostarczenia dokumentów wymienionych w postanowieniu.
Dokumenty
Dokument możesz złożyć jako:
Kopia, Oryginał, Uwierzytelniona kopiaDokument możesz złożyć jako:
Kopia, Oryginał, Uwierzytelniona kopiaPobierz:
Dokument możesz złożyć jako:
OryginałDokument możesz złożyć jako:
Oryginał, Uwierzytelniona kopiaJak uzyskać dokument?
Zaświadczenie o zgodności zamierzonego sposobu użytkowania z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennegoDokument możesz złożyć jako:
Oryginał, Uwierzytelniona kopiaInformacja dodatkowa
Decyzja o warunkach zabudowy określa:
- rodzaj inwestycji;
- warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z przepisów odrębnych, a w szczególności w zakresie:
- warunków i wymagań ochrony i kształtowania ładu przestrzennego,
- ochrony środowiska i zdrowia ludzi oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,
- obsługi w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji,
- wymagań dotyczących ochrony interesów osób trzecich,
- ochrony obiektów budowlanych na terenach górniczych;
- linie rozgraniczające teren inwestycji, wyznaczone na mapie w odpowiedniej skali (czyli 1: 500 lub 1:1000, w przypadku inwestycji liniowych dopuszcza się skalę 1:2000).
Jak uzyskać dokument?
Uzyskaj decyzję o warunkach zabudowyDokument możesz złożyć jako:
Oryginał, Uwierzytelniona kopiaInformacja dodatkowa
Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego określa:
- rodzaj inwestycji;
- warunki i szczegółowe zasady zagospodarowania terenu oraz jego zabudowy wynikające z przepisów odrębnych, a w szczególności w zakresie:
- warunków i wymagań ochrony i kształtowania ładu przestrzennego,
- ochrony środowiska i zdrowia ludzi oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej,
- obsługi w zakresie infrastruktury technicznej i komunikacji,
- wymagań dotyczących ochrony interesów osób trzecich,
- ochrony obiektów budowlanych na terenach górniczych;
- linie rozgraniczające teren inwestycji, wyznaczone na mapie w odpowiedniej skali (czyli 1: 500 lub 1: 1000, w przypadku inwestycji liniowych dopuszcza się skalę 1:2000).
Jak uzyskać dokument?
Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznegoDokument możesz złożyć jako:
Oryginał, Uwierzytelniona kopiaDokument możesz złożyć jako:
OryginałOrgan wezwie cię do dostarczenia następujących dokumentów:
- opis i rysunek określający usytuowanie obiektu budowlanego w stosunku do granic nieruchomości i innych obiektów budowlanych istniejących lub budowanych na tej i sąsiednich nieruchomościach, z oznaczeniem części obiektu budowlanego, w której zamierza się dokonać zmiany sposobu użytkowania
- zwięzły opis techniczny, określający rodzaj i charakterystykę obiektu budowlanego oraz jego konstrukcję, wraz z danymi techniczno-użytkowymi, w tym wielkościami i rozkładem obciążeń, a w razie potrzeby, również danymi technologicznymi
- oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
- zaświadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
- w przypadku zmiany sposobu użytkowania polegającej na podjęciu bądź zaniechaniu w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska bądź wielkość lub układ obciążeń - ekspertyzę techniczną, wykonaną przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności
- w zależności od potrzeb – pozwolenia, uzgodnienia lub opinie wymagane odrębnymi przepisami, w szczególności decyzję o środowiskowych.
Termin
Dokumenty złóż w terminie, który podał ci nadzór budowlany.
Nadzór budowlany sprawdzi dokumenty i zalegalizuje samowolnie dokonaną zmianę sposobu użytkowania
Po upływie terminu podanego w postanowieniu lub na twój wniosek nadzór sprawdzi złożone dokumenty. Jeśli złożyłeś w terminie wszystkie wymagane dokumenty oraz wstrzymałeś użytkowanie obiektu budowlanego, to nadzór budowlany ustali w drodze postanowienia wysokość opłaty legalizacyjnej.
Na te postanowienie to możesz złożyć zażalenie.
Pamiętaj! Legalizacja następuje tak zwaną milczącą zgodą. Nadzór nie musi w takim przypadku wysyłać ci żadnego pisma o legalizacji zmiany sposobu użytkowania. Jeśli chcesz uzyskać potwierdzenie legalizacji, to złóż wniosek o wydanie zaświadczenia, który potwierdzi ten fakt. Wniosek złóż do nadzoru budowlanego, który zalegalizował obiekt budowlany.
Za wydanie zaświadczenia zapłacisz opłatę skarbową w wysokości 17 zł.
Jeśli dokumenty nie są kompletne albo nie złożyłeś ich w terminie, lub nie wstrzymałeś użytkowania obiektu budowlanego, to nadzór wyda ci decyzję nakazującą przywrócenie poprzedniego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.
Dokumenty
Dokument otrzymasz jako:
OryginałZapłać opłatę legalizacyjną
Legalizacja samowolnie dokonanej zmiany sposobu użytkowania nie zależy od tego, czy zapłacisz opłatę legalizacyjną. Jeśli jednak nie zapłacisz jej w terminie, to zostanie ściągnięta w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Upoważnionym do ściągnięcia opłaty będzie wojewoda.
Termin
Opłatę zapłać w ciągu 7 dni – licząc od dnia, w którym otrzymasz postanowienie informujące o wysokości opłaty legalizacyjnej.
Ile zapłacisz
O tym ile zapłacisz poinformuje cię nadzór budowlany. Opłata legalizacyjna wynosi 10-krotność iloczynu stawki opłaty (s - 500 zł), współczynnika kategorii obiektu budowlanego (k) i współczynnika wielkości obiektu budowlanego (w).
Przykład obliczania opłaty legalizacyjnej
Właściciel domu jednorodzinnego zmienił jego sposób użytkowania na sklep spożywczy. Współczynnik wielkości (w) dla sklepu jako budynku handlu o powierzchni do 2500 m2 wynosi 1, a współczynnik kategorii (k) – 15.
Opłata legalizacyjna wyniesie więc 75 000 zł (10 x 500 zł x 15 x 1).
Zestawienie współczynników znajdziesz w załączniku 1 do ustawy Prawo budowlane.
Opłata skarbowa za pełnomocnictwo (opcjonalnie) – 17 zł
Jeśli do urzędu składasz pełnomocnictwo to musisz je opłacić. Nie zapłacisz za pełnomocnictwo udzielone mężowi, żonie, dzieciom, rodzicom, dziadkom, wnukom lub rodzeństwu.
Gdzie zapłacić: opłatę skarbową za pełnomocnictwo wpłać na konto urzędu miasta lub gminy, właściwego dla siedziby urzędu, w którym składasz pełnomocnictwo (numer konta sprawdzisz na stronie urzędu miasta lub gminy). Na przykład jeśli pełnomocnictwo składasz do Urzędu Miasta Poznania to opłatę zapłać również na konto Urzędu Miasta Poznania.
Praktyczne informacje na temat pełnomocnictwa.
Ile będziesz czekać
W prawie budowlanym nie ma podanego terminu, w którym nadzór budowlany przeprowadzi postępowanie legalizacyjne samowolnie wykonanej zmiany sposobu użytkowania.
Jak możesz się odwołać
Możesz odwołać się od decyzji nakazującej ci przywrócenie poprzedniego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Odwołanie złóż za pośrednictwem nadzoru budowlanego, który wydał ci decyzję. Masz 14 dni na wniesienie odwołania – licząc od dnia otrzymania decyzji.
Możesz również złożyć zażalenie na postanowienie ustalające opłatę legalizacyjną za samowolnie dokonaną zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Zażalenie wnieś w ciągu 7 dni – licząc od dnia, w którym je otrzymałeś. Złóż je za pośrednictwem nadzoru budowlanego, który wydał ci postanowienie.
Twoim odwołaniem lub zażaleniem zajmie się:
- wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego – jeśli decyzję albo postanowienie wydał ci powiatowy inspektor nadzoru budowlanego
- Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego – jeśli decyzję albo postanowienie wydał ci wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego.
Warto wiedzieć
Kara grzywny
Oprócz opłaty legalizacyjnej możesz otrzymać karę grzywny za samowolną zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu. Karę tę mogą ci nałożyć upoważnieni pracownicy nadzoru budowlanego.
Zmiana sposobu użytkowania
Zobacz w jaki sposób dokonać zmiany sposobu użytkowania budynku lub jego części.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
- Ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw
- Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 25 czerwca 2021 r. w sprawie wzoru oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
- Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom organów nadzoru budowlanego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego
- Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze