Jak rozwiązać spór w sądzie polubownym - arbitraż

Dlaczego warto korzystać z arbitrażu

Arbitraż czerpie z tradycji sądów kupieckich, dlatego najczęściej w arbitrażu rozpoznawane są spory pomiędzy przedsiębiorcami.

Największe sądy arbitrażowe działające w Polsce to:

• Sąd Arbitrażowy przy Konfederacji Lewiatan
• Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie
• Sąd Arbitrażowy przy Nowotomyskiej Izbie Gospodarczej
• Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego.

Arbitraż może być również stosowany w indywidualnych sporach ze stosunku pracy – majątkowych, bądź niemajątkowych, w których możliwe jest zawarcie ugody, a także w sporach konsumenckich.

Stronami postępowania arbitrażowego mogą być osoby prawne i osoby fizyczne, pod warunkiem, że dokonają zapisu na sąd polubowny, czyli umieszczą w umowie klauzulę arbitrażową. Mogą to zrobić zarówno przed powstaniem sporu (na przykład w umowie z kontrahentem), jak i już po jego wszczęciu.

Oddając swoją sprawę do sądu arbitrażowego możesz uzyskać rozstrzygnięcie sporu przez profesjonalnego i bezstronnego arbitra (bądź arbitrów). Wyrok uzyskany w arbitrażu i opatrzony przez sąd powszechny klauzulą wykonalności, podlega egzekucji komorniczej (jeśli strona nie wykonuje go dobrowolnie).

Nie ma również przeszkód, aby w ramach postępowania przed sądem polubownym strony zawarły ugodę. Określenia „sąd polubowny” czy „sąd dla gentlemanów”, którymi opisywany jest arbitraż wskazują, że postępowanie arbitrażowe ze swej natury sprzyja zawieraniu ugód.

Arbitraż jest alternatywą dla sądu powszechnego, korzystną szczególnie dla przedsiębiorców chcących sprawnie i w mniej sformalizowanej atmosferze rozstrzygnąć swój spór.

Arbitraż może być szczególnie korzystny w sprawach:

• pomiędzy podmiotami międzynarodowymi – na przykład gdy strony umowy są z różnych krajów, czy gdy umowa jest wykonywana na terenie więcej niż jednego kraju
• wysoce specjalistycznych czy niszowych – na gruncie umów lub sporów dotyczących specjalistycznych branż. Sędziowie w sądach powszechnych raczej nie specjalizują się w sprawach jednego rodzaju, natomiast arbitrem nie musi być prawnik – może być nim na przykład inżynier czy inny ekspert w danej dziedzinie.

Arbitraż może być korzystny, ze względu na:

• szybkość postępowania
• poufność postępowania
• możliwość ustalenia ram czasowych postępowania – arbitrzy są gotowi podjąć i przeprowadzić postępowanie arbitrażowe wtedy, kiedy strony tego potrzebują; planując przebieg postępowania zespół orzekający uwzględnia możliwości czasowe stron, świadków czy biegłych
• odformalizowanie postępowania – rozprawy prowadzone są stacjonarnie, ale także w formule online lub hybrydowej, w zależności od możliwości i preferencji stron, świadków lub biegłych oraz zespołu orzekającego; sądy arbitrażowe korzystają z elektronicznej wysyłki dokumentów, wszędzie tam, gdzie nie zabraniają tego ich regulaminy
• to, że strony mogą zdecydować, gdzie będą odbywały się rozprawy arbitrażowe, w jakim języku, a także kto będzie rozstrzygał ich spór, czyli kto będzie arbitrem.
• zasadę, że postępowanie jest co do zasady jednoinstancyjne (chyba, że strony postanowią inaczej), co zdecydowanie wpływa na czas niezbędny do otrzymania ostatecznego wyroku w sprawie
• możliwość utrzymania poprawnych relacji biznesowych z partnerem mimo sporu

Ważne! Sąd polubowny – pomimo swojej niezależności – pozostaje w relacji zależności od sądownictwa powszechnego i przepisów prawa państwowego. Dla przykładu od wyroku sądu polubownego strona może wnieść skargę o uchylenie tego wyroku do sądu apelacyjnego.

W przypadku arbitrażu zagranicznego (czyli w przypadku wyboru miejsca postępowania przed sądem polubownym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) do zaangażowania polskiego sądownictwa powszechnego dojdzie dopiero wtedy, gdy strony złożą do sądu wniosek o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed tym sądem.

Sprawdź najważniejsze różnice pomiędzy arbitrażem, a postępowaniem przed sądem powszechnym:

Sąd arbitrażowy	Sąd powszechny w Polsce
szybkie i sprawne postępowanie; efektywny kalendarz postępowania zależny od woli stron	długotrwałe postępowanie (dla przykładu w 2020 roku średni czas rozpoznawania sprawy gospodarczej wynosił ponad 12,8 miesiąca); kalendarz postępowania niezależny od woli stron
możliwość wyboru arbitrów posiadających fachową wiedzę adekwatną do meritum sporu	wybór sędziego poprzez losowanie sędziego z danego wydziału sądu
powszechna praktyka dopuszczania dowodu z opinii prywatnych biegłych powołanych przez strony; możliwość konfrontacji biegłych	biegły powołany przez sąd, najczęściej z listy biegłych sądowych
możliwość prowadzenia postępowania w całości w języku obcym	postępowanie prowadzone wyłącznie w języku polskim; konieczność tłumaczenia przysięgłego obcojęzycznych dokumentów

Jak rozpocząć arbitraż – klauzula arbitrażowa

Żeby skorzystać z arbitrażu trzeba umieścić w umowie z kontrahentem klauzulę arbitrażową, czyli zapis na sąd polubowny. Można to zrobić przed lub po powstaniu sporu.

Sądy arbitrażowe zamieszczają na swoich stronach internetowych rekomendowane klauzule arbitrażowe, na przykład:

• Sąd Arbitrażowy przy Konfederacji Lewiatan
• Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie.

Dzięki wprowadzeniu klauzuli arbitrażowej do umowy, w sytuacji gdy pomiędzy stronami umowy dojdzie do sporu, zostanie on poddany pod rozstrzygnięcie wskazanego w zapisie sądu polubownego i całe postępowanie będzie toczyło się zgodnie z regulaminem tego konkretnego sądu.

Przykładowe Regulaminy Sądów Arbitrażowych:

• Sąd Arbitrażowy przy Konfederacji Lewiatan
• Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie
• Sąd Polubowny przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej

Pamiętaj! Klauzula arbitrażowa (zapis na sąd polubowny):

• powinna być sporządzona na piśmie
• najczęściej jest wpisywana do umowy, którą podpisują strony, ale może być zawarta w odrębnym dokumencie – także (za wyjątkiem sporów z konsumentami) w formie oświadczeń złożonych za pomocą środków porozumiewania się na odległość, o ile możliwe jest utrwalenie treści oświadczenia
• nie powinna naruszać zasady równości – na przykład przewidywać, że tylko jedna ze stron może wytoczyć powództwo przed sądem arbitrażowym
• powinna wskazywać stały sąd polubowny (arbitrażowy), który będzie właściwy do rozstrzygnięcia sporu.

Klauzula arbitrażowa powinna zawierać:

• oznaczenie stron umowy, w sposób umożliwiający ich identyfikację – pomiędzy kim będzie prowadzony ewentualny arbitraż
• wyrażenie woli poddania sporu prawnego pod rozstrzygnięcie sądu polubownego
• oznaczenie przedmiotu sporu lub stosunku prawnego, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć.

Jeśli samodzielnie konstruujesz klauzulę arbitrażową do swojej umowy, unikaj:

• określeń, że spór może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego – strony powinny podjąć decyzję, czy chcą, aby sprawa została rozstrzygnięta w arbitrażu czy nie
• ograniczeń możliwości poddania sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego jedynie do sporów powstałych w okresie trwania umowy – spory mogą powstać także po tym okresie
• błędnego wskazania sądu arbitrażowego lub podania nieistniejącego
• nierealistycznego określania limitów czasowych na wydanie wyroku (na przykład 2 miesiące od zawarcia umowy arbitrażowej, w przypadku jej zawarcia po powstaniu sporu)
• zbyt szczegółowego określania kompetencji wymaganych od arbitra (na przykład: osoba posługująca się językiem japońskim, będąca absolwentem prawa z anglosaskiego obszaru prawnego oraz posiadająca doświadczenie z zakresu kontraktów informatycznych realizowanych na terenie Ameryki Południowej).

Pamiętaj! Jeżeli w twoim imieniu umowę zawiera twój pełnomocnik – na podstawie pełnomocnictwa do dokonania tej konkretnej czynności, jaką jest zawarcie określonej umowy – to będzie mógł skutecznie zawrzeć zapis na sąd polubowny, chyba że pełnomocnictwo wykluczy to wprost.

Zdarza się, że strony korzystają z mediacji zanim wdadzą się spór w arbitrażu, lub w ramach arbitrażu próbują mediacji. W umowach spotykane są klauzule, które przewidują hybrydę mediacja-arbitraż (tzw. med-arb) albo arbitraż-mediacja (tzw. arb-med). Zapisy te przewidują co do zasady, że jeśli strony w oznaczonym terminie nie dojdą do porozumienia w mediacji (med-arb) to przechodzą do arbitrażu i odpowiednio, jeśli sprawa nie zostanie rozstrzygnięta w arbitrażu (arb-med), to decydują się skorzystać mediacji z opcją powrotu do arbitrażu po mediacji.

Przykłady klauzul hybrydowych:

• Centrum Mediacji Lewiatan
• International Chamber of Commerce

Przeczytaj więcej o rozwiązywaniu sporów w mediacji.

Istnieje możliwość zamieszenia zapisu na sąd polubowny w umowie (statucie) spółki, spółdzielni lub stowarzyszenia i rozstrzygania w ten sposób sporów korporacyjnych.

Zapis na sąd polubowny jest skuteczny w sprawach o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały organów spółki, spółdzielni lub stowarzyszenia, jeżeli przewiduje obowiązek ogłoszenia o wszczęciu postępowania (w sposób wymagany dla ogłoszeń podmiotu) najpóźniej w terminie miesiąca od dnia jego wszczęcia. Ogłoszenie może zamieścić również powód. Wówczas każdy wspólnik, akcjonariusz lub członek może przystąpić do postępowania po jednej ze stron w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia. Sprawę będzie rozpoznawał skład sądu polubownego wyznaczony w konsekwencji złożenia pierwszego pozwu w tej sprawie.

Sprawdź przykładowy Regulamin uzupełniający dla postępowania w sporach korporacyjnych (załącznik nr 6 do Regulaminu Sądu Arbitrażowego przy Konfederacji Lewiatan).

Spór z pracownikiem może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego na podstawie zapisu na sąd polubowny sporządzonego dopiero po powstaniu sporu. Pracodawca nie ma zatem możliwości wprowadzenia klauzuli arbitrażowej (zapisu na sąd polubowny) już do umowy o pracę, czy do regulaminu pracodawcy.

Spór z konsumentem może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego na podstawie zapisu na sąd polubowny sporządzonego po powstaniu sporu. Dodatkowo treść oświadczeń stron musi wskazywać, że strony znają skutki zapisu na sąd polubowny – w szczególności co do mocy prawnej wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej na równi z wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem po ich uznaniu przez sąd lub po stwierdzeniu przez sąd ich wykonalności. W przypadku sporów z konsumentami nie ma możliwości zawarcia zapisu na sąd polubowny za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Ponadto, jeśli sąd polubowny rozstrzyga spór wynikający z umów, których stroną jest konsument, to jest związany ogólnymi zasadami prawa lub zasadami słuszności – rozstrzygnięcie nie może pozbawić konsumenta ochrony przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa właściwego dla danego stosunku.

Jeśli którakolwiek ze stron sporu, mając w umowie zapis na sąd polubowny, wniesie pozew o rozstrzygnięcie go przez sąd powszechny z pominięciem arbitrażu, to sąd – na zarzut pozwanego w procesie (lub uczestnika postępowania w postępowaniu nieprocesowym), który podniesie, że sprawa powinna trafić do arbitrażu – odrzuci pozew lub wniosek, chyba że:

• zapis na sąd polubowny jest nieważny, bezskuteczny, niewykonalny albo utracił moc
• sąd polubowny orzekł o swej niewłaściwości.

Zapis na sąd polubowny (klauzula arbitrażowa) traci moc – o ile strony nie ustaliły inaczej – w przypadku, gdy:

• osoba wyznaczona w zapisie na sąd polubowny jako arbiter lub arbiter przewodniczący odmówi pełnienia tej funkcji lub
• gdy pełnienie funkcji przez osobę wyznaczoną w zapisie na sąd polubowny jako arbiter lub arbiter przewodniczący okaże się niemożliwe z innych przyczyn lub
• sąd polubowny wskazany w tym zapisie nie przyjął sprawy do rozpoznania lub
• rozpoznanie sprawy w ramach sądu wskazanego w zapisie na sąd polubowny okazało się z innych przyczyn niemożliwe.

Ile kosztuje i ile trwa arbitraż

Co do zasady za arbitraż płaci powód (czyli podmiot, który złożyć pozew), chyba że strony umówią się inaczej.

Koszt postępowania arbitrażowego możesz oszacować przy użyciu kalkulatorów kosztów znajdujących się na stronach sądów arbitrażowych

Sprawdź przykładowy kalkulator kosztów:

• Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie
• Sądu Arbitrażowego przy Konfederacji Lewiatan.

Na opłaty zwyczajowo składają się opłata administracyjna (stała) i opłata arbitrażowa (uzależniona od wysokości przedmiotu sporu).

Przykład

W Sądzie Arbitrażowym przy Konfederacji Lewiatan, przy założeniu, że wartość przedmiotu sporu wynosi 1 mln zł, a sprawę rozstrzyga zespół 3 arbitrów, opłaty wyniosą odpowiednio:

• opłata arbitrażowa: 65313 zł
• opłata administracyjna: 2460 zł.

Czas trwania postępowania arbitrażowego zależy przede wszystkim od trybu, w którym postępowanie jest prowadzone (zwykły lub przyspieszony). Czas trwania postępowania arbitrażowego określają regulaminy sądów.

Przykład

W Sądzie Arbitrażowym przy Konfederacji Lewiatan sprawa w postępowaniu przyspieszonym (wartość przedmiotu sporu poniżej 50.000 zł) rozstrzygana jest w terminie 3 miesięcy od momentu ukonstytuowania się zespołu orzekającego, natomiast w trybie zwykłym w ciągu 6 miesięcy od momentu ukonstytuowania się zespołu orzekającego. Termin na wydanie wyroku może być z ważnych przyczyn przedłużony przez władze sądu.

Jak przebiega arbitraż

Postępowanie przed sądem arbitrażowym jest znacznie prostsze niż przed sądem powszechnym.

Odbywa się w wybranym przez strony sądzie polubownym, zgodnie z regulaminem tego sądu. Przy czym strony mogą też zdecydować inaczej – mają wpływ na to, jak i gdzie będzie rozpoznawana ich sprawa. Jeśli jednak strony tego nie ustalą, to sąd polubowny może prowadzić postępowanie w sposób, jaki uzna za właściwy (w granicach prawa). Na przykład może zdecydować: gdzie odbędą się posiedzenia, w jaki sposób zostaną przeprowadzone dowody, w jakim języku będzie prowadzone postępowanie.

Jeżeli z firmą lub osoba, z którą wchodzisz w spór, masz umowę zawierającą klauzulę arbitrażową to pierwszym krokiem w postępowaniu będzie wniesienie do sądu polubownego pozwu lub wezwania na arbitraż. Wezwanie na arbitraż nie jest jednak konieczne, jeżeli tak postanowią strony.

Wezwanie na arbitraż to pismo zawierające żądanie rozpoznania sprawy w postępowaniu przed sądem polubownym. Powinno zawierać:

• dokładne określenie stron i przedmiotu sporu
• wskazywać zapis na sąd polubowny, na podstawie którego postępowanie ma być prowadzone
• zawierać wyznaczenie arbitra, jeżeli należy to do strony, która dokonuje wezwania na arbitraż.

Po wpłynięciu pozwu i o opłaceniu go przez stronę powodową Sąd Arbitrażowy wzywa pozwanego do złożenia odpowiedzi na pozew. Już w pozwie i odpowiedzi na pozew strony wskazują arbitrów, który mieliby rozstrzygnąć ich sprawę.

Z reguły sprawy rozstrzyga skład 3-osobowy (z zastrzeżeniem spraw w postępowaniu przyspieszonym, które zazwyczaj rozstrzyga jeden arbiter, lub spraw w trybie zwykłym, jeśli strony w zapisie na sąd polubowny wskazały, że sprawa zostanie rozpatrzona przez arbitra jedynego), przy czym każda ze stron wskazuje 1 arbitra i ci arbitrzy powołani przez strony wybierają arbitra przewodniczącego.

Rozprawę najczęściej poprzedza posiedzenie organizacyjne, w formule stacjonarnej lub online, służące określeniu zakresu zagadnień spornych i przebiegu postępowania.

Sama rozprawa arbitrażowa kończy się zazwyczaj wydaniem wyroku. Ostatnim krokiem jest uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku przez sąd powszechny.

Jakie są skutki arbitrażu

Postępowanie przed sądem polubownym może zakończyć się:

• umorzeniem postępowania
• zawarciem ugody, której może być nadana forma wyroku
• wydaniem wyroku.

Sąd polubowny umorzy postępowanie, jeżeli:

• powód nie złoży do sądu pozwu pomimo wezwania na sąd polubowny (jeżeli pozwany nie złoży odpowiedzi na pozew postępowanie będzie prowadzone, a rozstrzygnięcie zostanie wydane na podstawie dowodów, do których dostęp mają arbitrzy. Pamiętaj! Jeśli nie złożysz odpowiedzi na pozew, lub będziesz nieaktywny w toku postępowania, to wyrok może zostać wydany bez uwzględnienia twojego stanowiska w sprawie
• powód cofnął pozew, chyba że pozwany się temu sprzeciwił, a sąd polubowny uznał, że ma on uzasadniony interes w ostatecznym rozstrzygnięciu sporu
• sąd polubowny stwierdzi, że dalsze prowadzenie postępowania stało się z innej przyczyny zbędne lub niemożliwe.

Strony przed sądem polubownym mogą także zawrzeć ugodę. Sąd na wniosek stron może nadać ugodzie formę wyroku. W praktyce ugodzie nadaje się formę wyroku najczęściej wtedy, gdy ugoda ma być wykonana za granicą – konwencja nowojorska dotycząca uznawania wyroków sądów polubownych za granicą nie obejmuje swoim zakresem ugód zawartych przed sądem polubownym. Nadanie ugodzie statusu wyroku podnosi jej znaczenie, a w konsekwencji ułatwia przymusowe ich wykonanie.

Wyrok sądu polubownego doręcza się stronom. O ile regulaminy sądów dopuszczają w trakcie trwania postępowania wymianę pism z wykorzystaniem przesyłek mailowych, o tyle polskie sądy arbitrażowe doręczają stronom wyroki w formie papierowej za zwrotnym potwierdzeniem odbioru (niekoniecznie pocztą, może być kurierem).

Po wydaniu wyroku:

• w terminie 2 tygodni od dnia otrzymania wyroku (chyba że strony uzgodniły inny termin) na wniosek (po zawiadomieniu o tym drugiej strony) możesz:
  • oczekiwać sprostowania niedokładności, błędów pisarskich albo rachunkowych lub innych oczywistych omyłek w tekście wyroku
  • zwrócić się do sądu polubownego o rozstrzygnięcie wątpliwości co do treści wyroku.
• w terminie miesiąca od dnia wydania wyroku sąd polubowny może z urzędu sprostować błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki, o czym zawiadamia strony
• w terminie miesiąca od dnia otrzymania wyroku (o ile strony nie postanowiły inaczej) na wniosek (po zawiadomieniu drugiej strony) możesz oczekiwać uzupełnienia co do żądań zgłoszonych w postępowaniu, o których sąd polubowny nie orzekł w wyroku.

W terminie do 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku po rozpoznaniu wniosku sąd polubowny wydaje wyrok uzupełniający.

Terminy te mogą zostać wydłużone przez sąd polubowny.

Kiedy sąd powszechny uzna wyrok sądu polubownego

Aby wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta miały na terenie Polski taką samą moc prawną jak wyrok sądu lub ugoda zawarta przed sądem powszechnym, niezbędne jest uznanie ich przez sąd albo stwierdzenie przez sąd ich wykonalności.

Sąd powszechny w postanowieniu:

• orzeka, czy wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta mogą być wykonane i
• nadaje bądź odmawia nadania wyrokowi klauzuli wykonalności – wyrok staje się tytułem wykonawczym i może stanowić podstawę do wszczęcia egzekucji.

Sąd odmawia uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej, jeżeli:

• według przepisów ustawy spór nie może być poddany pod rozstrzygnięcie sądu polubownego
• uznanie lub wykonanie wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. klauzula porządku publicznego)
• wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta pozbawia konsumenta ochrony (przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa właściwego dla umowy, której stroną jest konsument lub – gdy prawem właściwym dla tej umowy jest prawo wybrane przez strony – przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa, które byłoby właściwe przy braku wyboru prawa).

Możesz także złożyć do sądu wniosek, aby sąd odmówił uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą albo ugody zawartej przed takim sądem. We wniosku musisz wykazać, że:

• nie było zapisu na sąd polubowny albo że zapis na sąd polubowny jest nieważny, bezskuteczny albo utracił moc według prawa dla niego właściwego
• jako strona nie byłeś należycie zawiadomiony o wyznaczeniu arbitra czy o postępowaniu przed sądem polubownym lub w inny sposób zostałeś pozbawiony możliwości obrony swoich praw przed sądem polubownym
• wyrok sądu polubownego dotyczy sporu nieobjętego zapisem na sąd polubowny lub wykracza poza zakres takiego zapisu – o ile rozstrzygnięcie w sprawach objętych zapisem na sąd polubowny nie daje się oddzielić od rozstrzygnięcia w sprawach nieobjętych tym zapisem lub wykraczających poza jego zakres
• skład sądu polubownego lub postępowanie przed tym sądem nie były zgodne z umową stron lub – w przypadku braku umowy w tym przedmiocie – nie były zgodne z prawem państwa, w którym przeprowadzono postępowanie przed sądem polubownym
• wyrok sądu polubownego nie stał się jeszcze dla stron wiążący lub został uchylony albo jego wykonanie zostało wstrzymane przez sąd państwa, w którym lub według prawa którego wyrok ten został wydany.

Pamiętaj! Sąd, do którego skierowano wniosek o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku, w przypadku wniesienia skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed tym sądem zgodnie z przepisami prawa w Polsce bądź w państwie wydania wyroku, może:

• odroczyć rozpoznanie sprawy
• nakazać drugiej stronie złożenie stosownego zabezpieczenia – na wniosek strony żądającej uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego.

Jak złożyć skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego

Jeżeli wyrok sądu polubownego został wydany w Polsce i jest ostateczny, może zostać uchylony przez sąd powszechny po złożeniu skargi o jego uchylenie.

Pamiętaj! Strony mogą ustalić więcej niż jedną instancję postępowania przed sądem polubownym (przy czym najczęściej postępowanie kończy się w jednej instancji).

Skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego trzeba wnieść do sądu apelacyjnego, na obszarze którego znajduje się sąd, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, gdyby strony nie dokonały zapisu na sąd polubowny, a w braku tej podstawy – do Sądu Apelacyjnego w Warszawie.

Termin na złożenie skargi to najczęściej dwa miesiące od dnia doręczenia wyroku lub jeżeli strona wniosła o uzupełnienie, sprostowanie lub wykładnię wyroku –dwa miesiące od dnia doręczenia przez sąd polubowny orzeczenia rozstrzygającego o tym wniosku.

Od wyroku wydanego w postępowaniu ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego przysługuje skarga kasacyjna. Można także żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem w przedmiocie uchylenia wyroku sądu polubownego oraz stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku wydanego w tym przedmiocie.

Skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego można złożyć, gdy:

• nie było zapisu na sąd polubowny, zapis na sąd polubowny jest nieważny, bezskuteczny albo utracił moc według prawa dla niego właściwego
• strona nie była należycie zawiadomiona o wyznaczeniu arbitra, o postępowaniu przed sądem polubownym lub w inny sposób była pozbawiona możliwości obrony swoich praw przed sądem polubownym
• wyrok sądu polubownego dotyczy sporu nieobjętego zapisem na sąd polubowny lub wykracza poza zakres takiego zapisu – o ile nie jest możliwe oddzielenie od rozstrzygnięcia w sprawach objętych tym zapisem od spraw wykraczających poza jego zakres – oraz strona zgłosiła zarzut co do rozpoznania roszczeń wykraczających poza zakres zapisu
• nie zachowano wymagań co do składu sądu polubownego lub podstawowych zasad postępowania przed tym sądem, wynikających z ustawy lub określonych przez strony
• wyrok uzyskano za pomocą przestępstwa albo podstawą wydania wyroku był dokument podrobiony lub przerobiony
• w tej samej sprawie między tymi samymi stronami zapadł prawomocny wyrok sądu.

Sąd powszechny uchyli wyrok sądu polubownego także wtedy, gdy stwierdzi, że:

• według ustawy spór nie mógł być rozstrzygnięty przez sąd polubowny
• wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. klauzula porządku publicznego)
• wyrok sądu polubownego pozbawia konsumenta ochrony (przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa właściwego dla umowy, której stroną jest konsument lub – gdy prawem właściwym dla tej umowy jest prawo wybrane przez strony – przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa, które byłoby właściwe przy braku wyboru prawa).