Sankcje Unii Europejskiej i Polski nałożone na Białoruś w związku z konfliktem zbrojnym w Ukrainie
Sprawdź, jakie sankcje wobec Białorusi wprowadziła Unia Europejska i Polska w związku z konfliktem zbrojnym w Ukrainie. Zobacz polską listę osób i podmiotów objętych sankcjami.
Gdzie szukać informacji o sankcjach
Przepisy i akty prawne
Zakres i charakter sankcji wobec Białorusi może się dynamicznie zmieniać.
Pamiętaj, że dokonując transakcji z Białorusią, musisz uwzględnić stan prawny obowiązujący na dzień tej transakcji. Dlatego ustal, od kiedy obowiązują poszczególne sankcje.
Sprawdź:
- kalendarium sankcji Unii Europejskiej wobec Białorusi,
- internetowy informator Rady Europejskiej na temat sankcji wobec Białorusi,
- interaktywną mapę sankcji, która pokazuje jakie podmioty zostały nimi objęte.
Przepisy Unii Europejskiej wprowadzające sankcje na Białoruś:
- Rozporządzenie Rady (UE) 2022/212 z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (WE) nr 765/2006 dotyczącego środków ograniczających wobec Białorusi
- Decyzja Rady (WPZIB) 2022/218 z dnia 17 lutego 2022 r. w sprawie zmiany decyzji 2012/642/WPZiB dotyczącej środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi
- Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2022/300 z dnia 24 lutego 2022 r. w sprawie wykonania art. 8a rozporządzenia (WE) nr 765/2006 dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi
- Decyzja Rady (WPZIB) 2022/307 z dnia 24 lutego 2022 r. w sprawie zmiany decyzji 2012/642/WPZiB dotyczącej środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi
- Rozporządzenie Rady (UE) 2022/355 z dnia 2 marca 2022 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 765/2006 dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi
- Decyzja Rady (WPZiB) 2022/356 z dnia 2 marca 2022 r. zmieniająca decyzję 2012/642/WPZiB dotyczącą środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi
- Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2022/353 z dnia 2 marca 2022 r. wykonujące rozporządzenie (UE) nr 269/2014 w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających
- Decyzja Rady (WPZiB) 2022/354 z dnia 2 marca 2022 r. zmieniająca decyzję 2014/145/WPZiB w sprawie środków ograniczających w związku z działaniami podważającymi integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażającymi
- Rozporządzenie Rady (UE) 2022/398 z dnia 9 marca 2022 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 765/2006 dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy
- DECYZJA RADY (WPZiB) 2023/421 z dnia 24 lutego 2023 r. w sprawie zmiany decyzji 2012/642/WPZiB dotyczącej środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy
- ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE RADY (UE) 2023/419 z dnia 24 lutego 2023 r. w sprawie wykonania art. 8a rozporządzenia (WE) nr 765/2006 dotyczącego środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy
- Sankcje wprowadzone 3 sierpnia 2023 r. opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE
- Sankcje opublikowane 4 sierpnia 2023 r. w Dzienniku Urzędowym UE
- Sankcje opublikowane 29 czerwca 2024 r. w Dzienniku Urzędowym UE.
Polskie przepisy wprowadzające sankcje na Rosję i Białoruś w związku z konfliktem zbrojnym na Ukrainie:
- Ustawa z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego
- Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 maja 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych.
Pamiętaj! Polskie przepisy uzupełniają pakiet sankcji przyjętych przez Unię Europejską. Sankcje Unii Europejskiej są wiążące dla Polski.
Infolinia
W związku z sytuacją w Ukrainie Polski Fundusz Rozwoju wspólnie z Ministerstwem Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwem Rozwoju i Technologii uruchomił specjalną infolinię dla firm z Polski działających na rynkach wschodnich.
Dzwoniąc na numer infolinii +48 22 703 43 53, przedsiębiorcy otrzymają informacje na temat:
- sankcji nałożonych na Federację Rosyjską i Białoruś oraz kontrsankcjach rosyjskich,
- sankcji sektorowych, technologicznych oraz towarów podwójnego przeznaczenia,
- produktów Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu, takich jak Poland Business Harbour (program wstrzymany) czy Coworking Ukraina,
- form pomocy dla firm, których dotknęła obecna sytuacja, w tym poszukiwania nowych rynków zbytu oraz dostępu do surowców i komponentów.
Infolinia czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 08:00 do 17:00.
Sankcje UE nałożone na osoby
- ograniczenie podróży oraz zamrożenie i nieudostępnianie środków finansowych i zasobów gospodarczych w stosunku do 233 osób i 37 podmiotów, w tym Aleksandra Łukaszenki, innych członków władz i urzędników.
Sprawdź listę osób i podmiotów objętych sankcjami Unii Europejskiej.
Lista sankcyjna MSWiA
Od 26 kwietnia 2022 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji prowadzi listę sankcyjną, czyli listę osób i podmiotów objętych sankcjami.
Decyzję o wpisie na listę podejmuje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Decyzja może być podjęta wobec osób bezpośrednio lub pośrednio wspierających:
- agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę rozpoczętą w dniu 24 lutego 2022 roku
- poważne naruszenie praw człowieka
- represje wobec społeczeństwa obywatelskiego i pozycji demokratycznej
- działalność stanowiącą inne poważne zagrożenie dla demokracji lub praworządności w Federacji Rosyjskiej lub na Białorusi.
Decyzja w sprawie wpisu może ponadto dotyczyć osób i podmiotów bezpośrednio związanych z wyżej wymienionymi osobami lub podmiotami, w szczególności ze względu na powiązania o charakterze osobistym, organizacyjnym, gospodarczym lub finansowym, lub wobec których istnieje prawdopodobieństwo wykorzystania w tym celu posiadanych przez nie środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych.
Wobec osób i podmiotów wpisanych na listę sankcyjną będzie stosowane:
- zamrożenie wszystkich funduszy i zasobów gospodarczych będących własnością, znajdujących się w posiadaniu lub pod ich kontrolą
- zakaz udostępniania bezpośrednio i pośrednio funduszy lub zasobów gospodarczych
- zakaz umyślnego i świadomego udziału w czynnościach zmierzających do obejścia zakazów.
Sprawdź listę MSWiA osób i podmiotów objętych sankcjami.
Wykluczenie z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego
- wykonawcy i uczestnicy konkursów występujący na listach sankcyjnych Unii Europejskiej, przyjętych wobec Rosji i Białorusi
- wykonawcy i uczestnicy konkursów występujących na liście sankcyjnej MSWiA
- wykonawcy i uczestnicy konkursów, których beneficjentem rzeczywistym jest osoba występująca na jednej z tych list sankcyjnych
- wykonawcy i uczestnicy konkursu, których jednostką dominującą jest podmiot występujący na jednej z tych list sankcyjnych
są wykluczeni z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego prowadzonego na podstawie ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych.
Polskie embargo na węgiel
Zakazane jest:
- wprowadzanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- przemieszczanie między dwoma państwami przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- przemieszczanie z terytorium innego państwa członkowskiego UE na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
węgla oraz koksu pochodzących z terytorium Federacji Rosyjskiej albo Białorusi.
Kontroli zakazu dokonuje naczelnik urzędu celno-skarbowego. Jeżeli naczelnik stwierdzi naruszenie, zajmuje towar oraz występuje o orzeczenie jego przepadku na rzecz Skarbu Państwa.
Osoba lub podmiot naruszające powyższy zakaz podlegają karze pieniężnej w wysokości do 20 000 000 zł nakładanej przez Szefa Krajowej Administracji.
Podmiotom, których dotyczy zakaz dotyczący wprowadzania na terytorium Rzeczypospolitej lub tranzytu węgla, będą przysługiwały rekompensaty za szkody rzeczywiste.
Sankcje wobec białoruskich przedsiębiorstw
- zakaz wszelkiego rodzaju obrotu gospodarczego z białoruskimi przedsiębiorstwami państwowymi oraz z przedsiębiorstw powiązanymi z reżimem Aleksandra Łukaszenki
- zamrożenie aktywów wymienionych podmiotów
- zakaz bezpośredniego lub pośredniego udostępniania jakichkolwiek środków lub aktywów tym podmiotom.
Sprawdź wykaz osób i podmiotów objętych sankcjami.
Sankcje nałożone na sektor finansowy
- zamrożenie aktywów i wartości majątkowych osób fizycznych lub podmiotów powiązanych z reżimem rosyjskim i białoruskim,
ograniczenie dostępu banków i firm do rynków kapitałowych, dotyczące między innymi:
- Belarusbank
- Belinvestbank (Białoruski Bank Odbudowy i Rozwoju)
- Belagroprombank
- Bank Dabrabyt
- Bank Rozwoju Republiki Białorusi
- ograniczenie świadczenia specjalistycznych usług w zakresie komunikatów finansowych (SWIFT) na rzecz Belagroprombanku, Banku Dabrabyt, Banku Rozwoju Republiki Białorusi, Belinvestbank, a także ich białoruskich filii
- zakaz transakcji z Bankiem Centralnym Białorusi związanych z zarządzaniem rezerwami lub aktywami, oraz zakaz udzielania finansowania publicznego na potrzeby handlu z Białorusią i inwestycji na Białorusi
- zakaz dopuszczania do obrotu giełdowego akcji białoruskich podmiotów państwowych w systemach obrotu Unii i świadczenia związanych z tymi akcjami usług
- zakaz zapewniania ubezpieczenia lub reasekuracji na rzecz Republiki Białorusi, jej rządu, jej organów publicznych, podmiotów prawa publicznego lub agencji publicznych, lub powiązanych osób fizycznych i prawnych (z pewnymi wyjątkami)
- znaczne ograniczenie napływu środków finansowych z Białorusi do UE poprzez zakaz przyjmowania przekraczających 100 000 EUR depozytów od obywateli lub rezydentów Białorusi, prowadzenia rachunków białoruskich klientów przez unijne centralne depozyty papierów wartościowych oraz sprzedaży białoruskim klientom papierów wartościowych denominowanych w euro
- zakaz dostarczania na Białoruś banknotów denominowanych w euro.
Sankcje dotyczące broni i towarów podwójnego zastosowania
- zakaz sprzedaży, dostawy, przekazywania lub wywozu do Białorusi broni palnej, jej części i istotnych komponentów oraz amunicji
- ograniczenie dostępu do określonych strategicznie cennych technologii i usług, które można wykorzystać do produkcji i wydobycia ropy naftowej
- zakaz sprzedaży, dostawy, przekazywania lub wywozu, bezpośrednio lub pośrednio, towarów i technologii podwójnego zastosowania na rzecz jakichkolwiek osób fizycznych lub prawnych, podmiotów lub organów na Białorusi lub do wykorzystania na Białorusi, niezależnie od tego, czy te towary i technologie pochodzą z Unii
- zakaz sprzedaży, dostawy, przekazywania lub wywozu, bezpośrednio lub pośrednio, towarów i technologii, które mogą się przyczynić do wzmocnienia potencjału militarnego i technologicznego Białorusi lub rozwoju jej sektora obronności i bezpieczeństwa niezależnie od tego czy te towary i technologie pochodzą z Unii – w tym: elektronika (urządzenia i podzespoły elektroniczne, urządzenia do kontroli lub testowania elektronicznych podzespołów i materiałów, oprogramowanie, urządzenia półprzewodnikowe, elektroniczne układy scalone, sprzęt do produkcji i testowania), aparaty fotograficzne i elementy optycznych, komputery (z wyłączeniem komputerów przeznaczonych na użytek własny osób fizycznych), urządzenia telekomunikacyjne, czujniki i lasery, nawigacja i awionika, urządzenia okrętowe, kosmonautyka, aeronautyka i napęd (silniki wysokoprężne, silniki z turbiną gazową i części składowe)
- zakaz eksportu na Białoruś towarów i technologii na potrzeby przemysłu lotniczego i kosmicznego oraz telekomunikacji, w tym silników do samolotów oraz dronów
- zakaz eksportu sprzętu, który mógłby zostać wykorzystany do represji wewnętrznych, na rzecz jakiejkolwiek osoby, podmiotu lub organu na Białorusi lub do użytku na Białorusi, a także zakaz udzielania związanej z tym pomocy technicznej oraz świadczenia związanych z tym usług pośrednictwa, finansowania lub pomocy finansowej (wyłączenie dotyczy sprzętu biathlonowego oraz przewiduje odstępstwa od zakazu eksportu niektórych rodzajów karabinków sportowych małego kalibru, pistoletów sportowych małego kalibru i amunicji małego kalibru).
Wykaz pozycji objętych sankcjami, które mogą się przyczynić do wzmocnienia potencjału militarnego i technologicznego Białorusi lub rozwoju jej sektora obronności i bezpieczeństwa zawiera Załącznik Va Rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy.
Sankcje dotyczące surowców i innych towarów
- zakaz importu z Białorusi niektórych towarów – produktów mineralnych (ropy naftowej, pochodnych ropy i gazu), nawozów mineralnych (potażu), węgla, cementu, wyrobów tytoniowych, produktów drzewnych, wyrobów z żelaza i stali, wyrobów z gumy oraz maszyn (na przykład ciągników, tokarek, walcarek, wózków widłowych)
- zakaz wywozu towarów i technologii nadających się do wykorzystania w rafinacji ropy naftowej i skraplaniu gazu ziemnego
- zakaz importu złota
- zakaz importu helu
- ograniczenia wywozowe na Białoruś, w szczególności w odniesieniu do towarów i technologii żeglugi morskiej
- ograniczenia wywozowe towarów luksusowych
- zakaz bezpośredniego lub pośredniego przywozu, zakupu lub przekazywania diamentów z Białorusi, który to zakaz ma zastosowanie do diamentów pochodzących z Białorusi, diamentów wywożonych z Białorusi oraz diamentów przewożonych tranzytem przez Białoruś
Wykaz produktów mineralnych objętych zakazem importu lub przywozu zawiera Załącznik VII Rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy.
Wykaz innych produktów (nawozy, cement, wyroby z tytoniu, drewna, żelaza i stali, wyroby z gumy) objętych sankcjami zawierają Załączniki VIII, X-XIII Rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy.
Wykaz maszyn objętych zakazem importu lub przywozu zawiera Załącznik XIV Rozporządzenia Rady (WE) nr 765/2006 dotyczące środków ograniczających w związku z sytuacją na Białorusi i udziałem Białorusi w agresji Rosji wobec Ukrainy. .
Sankcje w sektorze transportu
- wprowadzono zakaz dla przedsiębiorstw transportu drogowego mających siedzibę na Białorusi dokonywania przewozu drogowego towarów na terytorium Unii Europejskiej, w tym tranzytu (z wyłączeniem szczególnych przypadków)
- zakazano tranzytu przez terytorium Białorusi produktów i technologii podwójnego zastosowania, towarów i technologii, które mogą przyczynić się do zwiększenia potencjału militarnego i technologicznego Białorusi lub do rozwoju jej sektora obronności i bezpieczeństwa, towarów, które mogłyby w szczególności przyczynić się do zwiększenia potencjału przemysłowego Białorusi, towarów i technologii nadających się do wykorzystania w lotnictwie lub przemyśle kosmicznym oraz broni wywożonych z Unii
- zakaz drogowego transportu towarów na terytorium UE przyczepami i naczepami zarejestrowanymi na Białorusi, także wówczas gdy są one ciągnięte przez samochody ciężarowe zarejestrowane poza Białorusią
- Operatorom mającym siedzibę w Unii, którzy są w co najmniej 25% własnością białoruskiej osoby fizycznej lub prawnej, zabrania się przekształcania się w przedsiębiorstwo transportu drogowego lub zakazuje się transportu drogowego towarów w Unii, w tym w tranzycie, aby zminimalizować ryzyko obchodzenia sankcji.
Zakaz przelotów
W dniu 4 czerwca 2021 roku Rada Europejska zakazała wszystkim białoruskim przewoźnikom:
- przelotów przez unijną przestrzeń powietrzną
- dostępu do lotnisk na terytorium państw Unii Europejskiej.
Sankcje w sektorze usług
- zakaz świadczenia niektórych usług na rzecz Białorusi, jej rządu, organów publicznych, podmiotów prawa publicznego lub agencji publicznych oraz wszelkich osób fizycznych lub prawnych działających w ich imieniu lub pod ich kierownictwem
- zakaz obejmuje świadczenie usług rachunkowych, usług audytowych, w tym badań ustawowych, usług księgowych, usług doradztwa podatkowego, doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania oraz w zakresie public relations
- usług architektonicznych i inżynieryjnych oraz usług doradztwa informatycznego i doradztwa prawnego
- usług reklamowych, badania rynku i badania opinii publicznej oraz usług w zakresie testowania produktów i inspekcji technicznych.
Klauzula „nie do Białorusi” – zakaz reeksportu
- unijni eksporterzy zobowiązani się do umieszczania w umowach klauzuli „nie do Białorusi”, która zakazuje powrotnego eksportu do Białorusi lub w celu wykorzystania w Białorusi towarów i technologii wrażliwych, broni palnej i amunicji.
Kary za brak przestrzegania sankcji
Osoby lub podmioty, które między innymi:
- nie dopełniają obowiązku zamrożenia środków finansowych lub zasobów gospodarczych
- nie dopełniają obowiązku niezwłocznego przekazania informacji wymaganych przepisami rozporządzeń unijnych
- nie stosują się do zakazu świadomego i celowego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie stosowania środków określonych w przepisach rozporządzeń unijnych
podlegają karze pieniężnej, którą nakłada Szef Krajowej Administracji Skarbowej w drodze decyzji w wysokości do 20 000 000 zł.