Uznawanie kwalifikacji zawodowych w krajach Unii Europejskiej

Co to są zawody regulowane

Zawód jest zawodem regulowanym, jeśli do jego wykonywania konieczne jest posiadanie konkretnego dyplomu otwierającego dostęp do tego zawodu, zdanie specjalnych egzaminów, na przykład państwowych, lub zarejestrowanie się w organizacji zawodowej.

Jeśli twój zawód jest zawodem regulowanym w kraju UE, w którym zamierzasz go wykonywać, być może najpierw będziesz musiał wystąpić o oficjalne uznanie przez ten kraj Twoich kwalifikacji zawodowych.

Pamiętaj! Zasady uznawania kwalifikacji zawodowych w Unii Europejskiej stosuje się również w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego i w Szwajcarii.

W poszczególnych krajach UE regulowane są różne zawody. Sprawdź w bazie zawodów regulowanych, czy twój zawód jest regulowany w kraju UE, do którego się przeprowadzasz. Dowiesz się także, jaka instytucja przyznaje prawo do jego wykonywania w tym kraju.

Ważne! Każdy kraj Unii Europejskiej ma swoją listę zawodów regulowanych, a w zależności od kraju różne urzędy lub instytucje mogą przyznawać prawo do jego wykonywania.

W każdym kraju istnieje również ośrodek wsparcia do spraw uznawania kwalifikacji zawodowych, gdzie możesz się dowiedzieć, jakie zasady obowiązują w przypadku w kraju, w którym chcesz pracować.

Znajdź ośrodek wsparcia ds. uznawania kwalifikacji zawodowych.

Może się zdarzyć tak, że zawód, który chcesz wykonywać, nie jest regulowany w Polsce, ale jest regulowany w innym kraju UE. Wtedy najczęściej musisz udowodnić co najmniej roczne doświadczenie zawodowe w okresie ostatnich dziesięciu lat.

Ważne! Możesz potwierdzić swoje doświadczenie zawodowe zdobyte w Polsce. Wystarczy uzyskać zaświadczenie stwierdzające charakter, okres i rodzaj wykonywanej działalności. Chodzi o legalne wykonywanie działalności w pełnym wymiarze czasu pracy (przez określony czas) lub niepełnym wymiarze czasu pracy (przez odpowiednio dłuższy okres).

Zobacz, jak uzyskać zaświadczenie stwierdzające charakter, okres i rodzaj działalności wykonywanej w Polsce.

Nie musisz udowadniać posiadania doświadczenia w zawodzie, jeżeli kształcenie przygotowujące do jego wykonywania było regulowane. Sprawdź:

• Wykaz kształcenia regulowanego w Polsce
• Wykaz typów szkół prowadzących kształcenie zawodowe
• Wykaz rodzajów kształcenia o specjalnym programie

W przypadku gdy zawód jest regulowany w Polsce, ale nie jest regulowany w kraju, w którym chcesz go wykonywać, masz do niego swobodny dostęp.

Przeczytaj więcej o bazie zawodów regulowanych.

Podstawowe zasady uznawania kwalifikacji w UE

Regulacje unijne dążą do tego, aby w pełni wykwalifikowany pracownik miał prawo do wykonywania tego samego zawodu w innym państwie członkowskim. Uznanie kwalifikacji zawodowych umożliwia podjęcie lub wykonywanie regulowanego zawodu lub działalności na takich samych zasadach, jakie obowiązują osoby, które uzyskały kwalifikacje w tym państwie.

Ogólny system uznawania kwalifikacji

Jeżeli dany zawód jest regulowany, osoba, która uzyskała kwalifikacje w innym państwie członkowskim, potrzebuje ich oficjalnego uznania. Uznania kwalifikacji zawodowych dokonują właściwe organy przyjmującego państwa członkowskiego.

Pamiętaj! W przypadku zawodów nieregulowanych zatrudnienie pracownika posiadającego kwalifikacje uzyskane w innym kraju członkowskim UE zależy od pracodawcy.

W postępowaniu w sprawie uznania kwalifikacji właściwy organ sprawdza:

• odpowiedni poziom wykształcenia
• kwalifikacje dające prawo wykonywania danego zawodu w państwie, w którym zostały uzyskane.

W sytuacji, gdy występuje znacząca różnica pomiędzy kształceniem zdobytym przez daną osobę a kształceniem wymaganym w przyjmującym państwie członkowskim lub zakresami zawodu, państwo członkowskie może uzależnić uznanie kwalifikacji od odbycia przez wnioskodawcę stażu adaptacyjnego (trwającego nie dłużej niż trzy lata) lub zdania testu umiejętności.

W sytuacji, gdy dany zawód nie jest regulowany w państwie członkowskim wnioskodawcy, wymaga się, aby poza przedstawieniem dowodów potwierdzających posiadanie kwalifikacji osoba potwierdziła wykonywanie tego zawodu w pełnym wymiarze czasu pracy przez rok w okresie ostatnich dziesięciu lat albo przedstawiła dokument potwierdzający ukończenie kształcenia regulowanego.

Automatyczne uznawanie kwalifikacji w zawodach sektorowych

W przypadku niektórych wolnych zawodów, tak zwanych zawód sektorowych, ich przedstawicielom przysługuje prawo do automatycznego uznania kwalifikacji. Przed podjęciem pracy muszą oni przedstawić dowód na potwierdzenie swoich kwalifikacji i zaczekać na zezwolenie wydawane przez odpowiednie organy.

Automatyczne uznanie kwalifikacji dotyczy zawodów: lekarza, lekarza dentysty, pielęgniarki, położnej, farmaceuty, lekarza weterynarii i architekta.

W zawodach sektorowych uznanie kwalifikacji odbywa się w sposób automatyczny, pod warunkiem posiadania przez wnioskodawcę dokumentów poświadczających kwalifikacje (dyplomów, zaświadczeń) wymienionych w załączniku V lub VI do dyrektywy 2005/36/WE. Uznanie kwalifikacji może również nastąpić na podstawie praw nabytych.

Automatyczne uznawanie kwalifikacji w zakresie działalności przemysłowej, rzemieślniczej lub handlowej

Rodzaje działalności przemysłowej, rzemieślniczej i handlowej ujęte w dyrektywie 2005/36/WE (Rozdział II Tytułu III) podlegają automatycznemu uznaniu kwalifikacji potwierdzonych doświadczeniem zawodowym na określonych warunkach.

Elementami branymi pod uwagę przy uznawaniu doświadczenia zawodowego są jego długość i forma (na przykład praca na własny rachunek, jako pracownik najemny, kierownik przedsiębiorstwa).

System oparty na uznawaniu doświadczenia zawodowego dotyczy i podlega warunkom określonym w wykazach I, II i III załącznika IV, odnoszącym się do różnych sektorów, takich jak:

• branża: włókiennicza, chemiczna i naftowa, poligraficzna, produkcyjna, budowlana itp.
• produkcja środków transportu
• działalność związana z transportem
• telekomunikacja
• studia fotograficzne itp.
• restauracje i hotele
• usługi: pocztowe, osobiste, dla lokalnej społeczności, rekreacyjne itp.

Uproszczony system uznawania kwalifikacji

Dla osoby, która posiada prawo wykonywania zawodu w jednym z państw członkowskich UE (państwo siedziby), w razie przeniesienia się do innego państwa (przyjmującego) w celu tymczasowego i okazjonalnego wykonywania zawodu jest przewidziana procedura uproszczona. Państwo przyjmujące ocenia indywidualnie tymczasowy i okazjonalny charakter świadczenia usług, przy uwzględnieniu przede wszystkim jego długości, częstotliwości, regularności i ciągłości.

Jak przebiega procedura uznawania kwalifikacji

W zależności od tego, w jaki sposób zamierzasz wykonywać pracę w zawodzie regulowanym, inaczej wygląda procedura uznawania kwalifikacji.

Jeżeli zamierzasz się osiedlić w kraju, który reguluje dany zawód, potrzebujesz uznania swoich kwalifikacji przez państwo przyjmujące.

Jeżeli zamierzasz tymczasowo świadczyć usługi związane z wykonywaniem zawodu regulowanego w innym państwie członkowskim UE, musisz złożyć odpowiednie oświadczenie na piśmie. Jeśli jednak wykonywanie twojego zawodu wiąże się z konsekwencjami natury zdrowotnej lub związanymi z bezpieczeństwem, Twoje kwalifikacje mogą zostać skontrolowane.

Na stronie Komisji Europejskiej możesz wypełnić ankietę, która pomoże ci sprawdzić, czy musisz ubiegać się o uznanie swoich kwalifikacji zawodowych i jaki wniosek musisz złożyć.

Z chwilą złożenia wniosku do odpowiedniego organu, władze kraju przyjmującego mają miesiąc na potwierdzenie jego przyjęcia i ewentualnego zażądania uzupełnienia dokumentów. Co do zasady, od chwili otrzymania kompletnego wniosku władze mają trzy miesiące na podjęcie decyzji, czy masz odpowiednie kwalifikacje do wykonywania zawodu regulowanego na terytorium państwa przyjmującego. W szczególnych przypadkach termin ten może zostać przedłużony o miesiąc.

Jesteś polskim przedsiębiorcą ubiegającym się o zaświadczenie o kwalifikacjach do wykonywania zawodu w kraju Unii Europejskiej, Islandii, Liechtensteinie lub Norwegii? Masz problem z uznaniem twoich kwalifikacji do wykonywania zawodu regulowanego na terytorium państwa przyjmującego? Zgłoś swoją sprawę do Centrum SOLVIT Polska i uzyskaj bezpłatną pomoc.

Europejska legitymacja zawodowa -ELZ

Co to jest ELZ

W wybranych zawodach można przeprowadzić uznanie kwalifikacji zawodowych lub zgłosić zamiar świadczenia usługi transgranicznej w innym państwie UE poprzez uzyskanie Europejskiej Legitymacji Zawodowej.

Europejska legitymacja zawodowa – European Professional Card – jest elektronicznym dokumentem stanowiącym dowód:

• uznania kwalifikacji zawodowych w innym państwie członkowskim UE
• spełnienia warunków niezbędnych do zgodnego z prawem świadczenia usługi transgranicznej w innym państwie członkowskim UE (czyli tymczasowego i okazjonalnego wykonywania tam zawodu regulowanego albo działalności regulowanej).

Obecnie procedura wydawania europejskiej legitymacji zawodowej obejmuje tylko następujące zawody:

• pielęgniarz/pielęgniarka odpowiedzialny(-a) za opiekę ogólną
• farmaceuta
• fizjoterapeuta
• przewodnik górski
• pośrednik w handlu nieruchomościami.

Jak uzyskać ELZ

Aby złożyć wniosek o wydanie ELZ, musisz:

• utworzyć konto w systemie EU Login, jeśli jeszcze go nie masz
• zalogować się przy użyciu swojego konta w systemie EU Login (systemu uwierzytelniania Komisji Europejskiej); po zalogowaniu się zostaniesz przekierowany do interfejsu ELZ)
• uzupełnić swój profil ELZ: podać dane osobowe i dane kontaktowe
• utworzyć wniosek
• załadować zeskanowane kopie odpowiednich dokumentów w formie elektronicznej (każdy dokument załączany do wniosku należy zeskanować i następnie załadować jako odrębny plik)
• wysłać do odpowiedniego urzędu w swoim kraju pochodzenia wszystkie wymagane dokumenty.

W ten sposób przekażesz wniosek o legitymację do polskiej instytucji, właściwej dla danego zawodu.

Na kolejnych etapach procedury dokumenty będą dostępne zarówno dla organu właściwego w państwie wysyłającym, jak i dla jego odpowiednika w państwie przyjmującym.

Złóż wniosek o wydanie ELZ:

• Pielęgniarka – uzyskanie europejskiej legitymacji zawodowej
• Fizjoterapeuta – uzyskanie europejskiej legitymacji zawodowej
• Farmaceuta – uzyskanie europejskiej legitymacji zawodowej
• Pośrednik w obrocie nieruchomościami – uzyskanie europejskiej legitymacji zawodowej
• Przewodnik górski – uzyskanie europejskiej legitymacji zawodowej

W przypadku ubiegania się o uznanie kwalifikacji oraz w przypadku składania oświadczenia o zamiarze świadczenia usług transgranicznych w innym państwie, w zawodzie lub działalności regulowanej, która jest w tym państwie uważana za związaną ze zdrowiem i bezpieczeństwem publicznym, organ państwa przyjmującego, na podstawie przygotowanej już dokumentacji, porównuje kwalifikacje wnioskodawcy z wymaganymi w swoim państwie i decyduje o ich uznaniu. Jeśli stwierdzi, że wnioskodawcy brakuje wiedzy lub umiejętności w stosunku do wymagań obowiązujących w państwie przyjmującym, może uzależnić wydanie legitymacji od odbycia stażu adaptacyjnego (okresu praktyki pod nadzorem osoby w pełni wykwalifikowanej) lub zdania testu umiejętności (do wyboru dla wnioskodawcy). W przypadku osób, które chcą świadczyć usługi, stosowany jest test umiejętności. Legitymację wydaje organ państwa przyjmującego.

W przypadku ubiegania się o europejską legitymację zawodową w celu świadczenia usługi transgranicznej w zawodach, które nie są związane ze zdrowiem lub bezpieczeństwem publicznym w państwie przyjmującym, legitymację wydaje organ państwa wysyłającego i przekazuje ją do właściwego organu państwa przyjmującego.
Zastępuje to złożenie oświadczenia bezpośrednio przez usługodawcę do właściwego organu państwa przyjmującego.

Jak długo ważna jest ELZ

• bezterminowo – w przypadku stałego prowadzenia działalności zawodowej,
• 18 miesięcy – w przypadku czasowego świadczenia usług,
• 12 miesięcy – w przypadku czasowego świadczenia usług, gdy zawód dotyczy zdrowia lub bezpieczeństwa publicznego (np. fizjoterapeuta lub przewodnik górski).

Zobacz więcej o Europejskiej Legitymizacji zawodowej na stronie Komisji Europejskiej.

Ile kosztuje ELZ

Za wydanie europejskiej legitymacji zawodowej pobiera się następujące opłaty:

• opłatę w wysokości 35% minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w roku wydania legitymacji (dotyczy posiadaczy kwalifikacji nabytych poza Polską w innym państwie członkowskim, którzy ubiegają się o ich uznanie w Polsce, a także usługodawców na stałe prowadzących działalność w innym państwie członkowskim, którzy zamierzają świadczyć na terytorium Polski usługę transgraniczną w jednym z zawodów uważanych za związane ze zdrowiem lub bezpieczeństwem publicznym i obowiązuje ich sprawdzenie kwalifikacji); opłata ta jest wymagana niezależnie od tego, czy państwo wysyłające pobrało wcześniej opłatę za weryfikację dokumentów
• opłatę w wysokości 3% minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w roku wydania legitymacji (dotyczy usługodawców prowadzących na stałe działalność w Polsce i ubiegających się o legitymację w celu świadczenia w innym państwie usługi w zawodzie, który nie jest w tym państwie uważany za związany ze zdrowiem i bezpieczeństwem publicznym).

Opłatę wnosi się na rachunek bankowy właściwego organu.

Zarządzanie danymi

Posiadacz europejskiej legitymacji zawodowej może wystąpić, za pośrednictwem systemu IMI, do właściwego organu albo wskazanej instytucji o:

• aktualizację, uzupełnienie lub poprawienie dotyczących go informacji zawartych w systemie IMI
• zablokowanie legitymacji
• usunięcie dotyczącej go dokumentacji z systemu IMI (w tym przypadku właściwy organ wydaje mu decyzję o uznaniu kwalifikacji w formie papierowej).