Zbieg tytułów do ubezpieczeń ZUS – jakie składki płaci przedsiębiorca, który ma kilka źródeł dochodów

Na czym polega zbieg tytułów ubezpieczeń

Zbieg tytułów do ubezpieczeń ma miejsce, kiedy spełniasz warunki do objęcia ubezpieczeniami w ZUS z dwóch lub więcej tytułów, na przykład umowy-zlecenia i działalności pozarolniczej, umowy o pracę i działalności gospodarczej, pobierania emerytury i wykonywania umowy-zlecenia.

Kilka działalności gospodarczych

Jeśli prowadzisz kilka firm i uzyskujesz przychody z tytułu działalności gospodarczej, to:

• składki na ubezpieczenia społeczne opłacasz tylko z jednej, wybranej przez siebie działalności, zgodnie z zasadami ogólnymi
• składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacasz od każdej działalności. Jeśli więc równocześnie prowadzisz - na przykład - jednoosobową działalność i spółkę cywilną, musisz zapłacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne od sumy dochodów.

Od 2022 roku wysokość składki zdrowotnej zależy od wybranej przez ciebie formy opodatkowania i wysokości dochodów.

• Jeżeli rozliczasz się z podatku dochodowego na zasadach ogólnych (według skali podatkowej), składka na ubezpieczenie zdrowotne stanowi 9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej).
• Jeżeli rozliczasz podatek dochodowy od osób fizycznych w formie podatku liniowego (19%), zapłacisz składkę zdrowotną w wysokości 4,9% podstawy wymiaru składki (dochodu z działalności gospodarczej).
• Jeśli rozliczasz podatek dochodowy ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, twoja miesięczna składka zdrowotna wyniesie 9% zryczałtowanej podstawy.
• Jeśli płacisz kartę podatkową, to podstawą wymiaru twojej składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie minimalne wynagrodzenie obowiązujące w danym roku (w 2024 roku będzie to kwota 4242 zł).

Dodatkowo przedsiębiorców obowiązuje roczne rozliczenie składki zdrowotnej. Jeśli po rozliczeniu rocznym okaże się, że:

• zapłaciłeś wyższe składki zdrowotne niż roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne ustalona od rocznej podstawy wymiaru składki zdrowotnej - możesz ubiegać się o zwrot nadpłaty
• kwota wpłaconych przez ciebie składek na ubezpieczenie zdrowotne jest niższa niż roczna składka - musisz dopłacić różnicę.

Jeżeli rozliczasz się według skali podatkowej albo podatkiem liniowym i prowadzisz więcej działalności gospodarczych, roczną podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne będzie suma twoich dochodów ze wszystkich działalności.

Pamiętaj! Suma dochodów nie może być niższa niż iloczyn liczby miesięcy, w których prowadzono działalność i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 lutego. W 2024 roku będzie to kwota 4242 zł.

Jeśli rozliczasz się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i prowadzisz więcej działalności gospodarczych, to przy ustalaniu rocznej i miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, musisz brać pod uwagę sumę przychodów z tych działalności i do nich stosować limit przychodów.

Przychód	2024 składka miesięczna	2024 składka roczna
poniżej 60 tys. zł	419,46zł	5 033,52 zł
od 60 tys. zł do 300 tys. zł	699,11 zł	8 389,32 zł
Powyżej 300 tys. zł	1258,39 zł	15 100,68 zł

Kwoty składki miesięcznej i rocznej w 2024 roku zostały obliczone na bazie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2023 roku - 7767,85 zł.

Jeśli prowadzisz kilka rodzajów działalności i stosujesz różne formy opodatkowania, składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczasz i opłacasz odrębnie dla każdej z tych działalności od podstawy wymiaru ustalonej zgodnie z zasadami obowiązującymi dla danej formy opodatkowania.

Jeśli prowadzisz kilka rodzajów działalności, dla których stosujesz różne formy opodatkowania i dodatkowo masz przychody, które nie są kwalifikowane dla celów podatkowych jako przychody z działalności gospodarczej, na przykład posiadasz udziały w spółce komandytowej lub jednoosobowej spółce z o.o., to dodatkowo obliczasz odrębną składkę od podstawy wymiaru w wysokości 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale, odrębnie od każdego rodzaju prowadzonej działalności.

Przykład

Pan Jan prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG, Dodatkowo jest wspólnikiem w spółce komandytowej i jawnej. Przychody z jednoosobowej działalności oraz z tytułu uczestnictwa w spółce jawnej dla celów podatkowych traktowane są jako przychody z działalności gospodarczej. Pan Jan przychody z działalności indywidualnej rozlicza ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, a przychody z udziału w spółce jawnej – według skali podatkowej. Przychody ze spółek komandytowych nie są przychodami z działalności gospodarczej. Pan Jan musi odrębnie wyliczyć składkę zdrowotną dla każdej działalności, czyli od:

• dochodów ze spółki jawnej (skala podatkowa)
• przychodów z działalności indywidualnej (ryczałt)
• działalności w formie udziału w spółkach komandytowych – jedna składka od podstawy wymiaru stanowiącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale.

Przeczytaj:

• więcej o zasadach ustalania wysokości składki zdrowotnej
• jakie składki ZUS płaci przedsiębiorca.

Działalność gospodarcza i etat

Jeśli pracujesz na etacie i prowadzisz firmę, to ubezpieczenia z działalności zależą od twojego wynagrodzenia na etacie.

Jeżeli z etatu masz zagwarantowane co najmniej wynagrodzenie minimalne, to prowadząc działalność gospodarczą, nie musisz opłacać składek na ubezpieczenia społeczne. Składki są pobierane wyłącznie z wynagrodzenia za pracę.

Jeśli pracujesz na etacie w niepełnym wymiarze godzin i twoje wynagrodzenie jest niższe niż minimalne, podlegasz ubezpieczeniom także z tytułu prowadzenia działalności i opłacasz składki na ubezpieczenie społeczne.

Wynagrodzenie minimalne w 2024 roku wynosi:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 roku– 4242,00 zł brutto,
• od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku – 4300,00 zł brutto.

Niezależnie od wysokości wynagrodzenia, które otrzymujesz z tytułu pracy na etacie, składki na ubezpieczenie zdrowotne płacisz zarówno od wynagrodzenia otrzymywanego z etatu, jak i z działalności.

Uwaga! Pracownicy, których podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne nie przekracza minimalnego wynagrodzenia, są zwolnieni z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej działalności, jeśli łącznie spełnione są dwa warunki:

• dodatkowe przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia
• opłacany z działalności gospodarczej jest podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Przeczytaj:

• jakie składki ZUS płaci przedsiębiorca
• jak rozliczyć podatki przy prowadzeniu działalności i pracy na etacie.

Działalność gospodarcza i umowa-zlecenie, umowa agencyjna lub umowa o świadczenie usług

Umowa o świadczenie usług zgodna z przedmiotem działalności gospodarczej

Jeśli wykonujesz umowę o świadczenie usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, a przedmiot tej umowy jest zgody z przedmiotem prowadzonej działalności gospodarczej, to płacisz składki od prowadzonej działalności gospodarczej, a z umowy o świadczenie usług nie odprowadzasz żadnych składek (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie).

Przykład

Pani Joanna prowadzi działalność gospodarczą polegającą na usługach krawieckich. Zawarła umowę-zlecenie na uszycie zasłon. Ponieważ przedmiot umowy pokrywa się z przedmiotem działalności gospodarczej Pani Joanny, płaci ona składki na ubezpieczenie społeczne od prowadzonej działalności gospodarczej, a z tytułu wykonywania umowy-zlecenia nie płaci żadnych składek.

Umowa o świadczenie usług inna niż przedmiot działalności gospodarczej

Jeśli wykonujesz umowę o świadczenie usług, a przedmiot tej umowy jest inny niż przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej, to czy zapłacisz składki na ubezpieczenia społeczne zarówno z działalności, jak i od umowy o świadczenie usług, zależy od tego, jakie składki płacisz z działalności i jakie jest wynagrodzenie z tytuły umowy o świadczenie usług:

• obowiązkowo podlegasz ubezpieczeniom społecznym wyłącznie z tytułu działalności gospodarczej, jeżeli jednocześnie:
• płacisz standardowe składki ZUS – minimalna podstawa wymiaru z tytułu działalności wynosi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
• wartość twojego wynagrodzenia na umowie-zlecenie/umowie agencyjnej/umowie o współpracy nie przekracza kwoty 60% prognozowanego wynagrodzenia za pracę w danym roku.

Pamiętaj! Możesz złożyć do ZUS wniosek o objęcie cię ubezpieczeniami również z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia, ale jest to dobrowolne.

Przykład

Pani Zofia prowadzi od 5 maja 2015 roku biuro księgowe. Obowiązuje ją najniższa podstawa wymiaru składek – 60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (standardowe składki). Od 1 marca 2021 roku do 17 lipca 2021 roku pani Zofia wykonuje pracę na podstawie 2 umów zlecenia – udziela korepetycji z matematyki. Podstawa wymiaru składek z pierwszej umowy wynosi 20% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, z drugiej – 50% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W lutym 2020 roku dla pani Zofii obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności.

Przykład

Pan Damian prowadził w 2023 roku zakład naprawy samochodów i płaci standardowe składki na ubezpieczenia społeczne. Dodatkowo zawarł umowę-zlecenie na wykonanie prac ogrodniczych. Odpłatność za prace ogrodnicze wyniosła 2000 zł. Pan Damian zapłacił składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od prowadzonej działalności. Ponieważ z umowy-zlecenia uzyskał kwotę niższą niż 4161 (60% prognozowanego wynagrodzenia za pracę w 2023 roku), nie będzie płacić od niej składek na ubezpieczenie społeczne.

• obowiązkowo podlegasz ubezpieczeniom społecznym z obu tytułów, czyli zarówno z działalności, jak i z umowy zlecenia, jeżeli jednocześnie:
• płacisz preferencyjne składki na ZUS (od 30% minimalnego wynagrodzenia) lub Mały ZUS Plus (od kwoty, która mieści się między 30% minimalnego wynagrodzenia a 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia)
• wartość twojego wynagrodzenia na umowie-zlecenie/umowie agencyjnej/umowie o współpracy nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przykład

Pani Katarzyna prowadzi działalność gospodarczą polegającą na pieczeniu tortów i korzysta z preferencyjnych składek na ZUS (czyli płaci składki od obniżonej podstawy wynoszącej od 1 stycznia 2024 roku 1273 zł). Dodatkowo zdecydowała się świadczyć usługi w zakresie układania kwiatów w ramach umowy o świadczenie usług, za co otrzymała wynagrodzenie wysokości 900 zł. Ponieważ łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie jest niższa niż minimalne wynagrodzenie (1273zł 900 zł < 4242 zł), pani Katarzyna musi zapłacić składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od działalności gospodarczej i od umowy zlecenia.

• płacisz składki od tytułu (działalność lub umowa-zlecenie/umowa agencyjna/umowa o współpracy), dla którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia jako pierwsza (możesz na bieżąco zmieniać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych), jeżeli jednocześnie:

  • płacisz preferencyjne składki na ZUS (od 30% minimalnego wynagrodzenia) lub Mały ZUS Plus (od kwoty, która mieści się między 30% minimalnego wynagrodzenia a 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia)
  • wynagrodzenie z tytułu umowy-zlecenia/umowy agencyjnej/umowy o współpracy przekracza kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Przykład

Pan Wojtek prowadzi działalność gospodarczą polegającą na naprawie sprzętu komputerowego od 1 stycznia 2024 roku i korzysta z Małego ZUS Plus. Pan Wojtek zawarł również umowę-zlecenie na prowadzenie kursów grafiki komputerowej dla dorosłych w okresie luty–marzec 2024 roku, co dało mu przychód z tej umowy w każdym miesiącu 4300 zł. Minimalne wynagrodzenie w 2024 roku wyniosło 4242 zł. Ponieważ podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z zawartej umowy-zlecenia (luty–marzec) jest wyższa niż minimalne wynagrodzenie, to pan Wojtek w tych miesiącach będzie płacił składki na ubezpieczenie społeczne od podpisanej umowy-zlecenia, a więc nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu działalności.

Przeczytaj poradnik ZUS o zbiegu w przypadku umów-zleceń.

Działalność gospodarcza i umowa o dzieło

Umowa o dzieło nie jest tytułem do ubezpieczenia. Nie wystąpi zatem zbieg tytułów ubezpieczeń w odniesieniu do wykonywania pracy na podstawie umowy o dzieło i prowadzenia działalności. W takim przypadku opłacasz składki tylko z prowadzonej działalności gospodarczej.

Pamiętaj, że od stycznia 2021 roku masz obowiązek zarejestrować w ZUS każdą umowę o dzieło. Wyłączone z obowiązku rejestracji zostały umowy zawarte z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.

Termin na rejestrację wynosi 7 dni od dnia zawarcia umowy.

Działalność gospodarcza i emerytura

Osoba mająca ustalone prawo do emerytury jest zwolniona z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od działalności (może je opłacać dobrowolnie). Jedyną składką, którą musi opłacać, jest składka na ubezpieczenie zdrowotne.

Uwaga! Emeryt lub emerytka są zwolnieni z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzonej działalności, jeśli łącznie spełnione są dwa warunki:

• świadczenie emerytalne brutto nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia
• dodatkowe przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury lub opłacany jest podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Wynagrodzenie minimalne w 2024 roku wynosi:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 roku – 4242,00 zł brutto
• od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku – 4300,00 zł brutto.

Działalność gospodarcza i renta

Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i masz ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, podlegasz obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu działalności do czasu ustalenia prawa do emerytury.

Nie dotyczy to osób, które mają ustalone prawo do renty rodzinnej oraz rencistów pobierających renty spoza systemu powszechnego, czyli wojskowych lub policyjnych rent inwalidzkich przyznawanych z tytułu niezdolności do służby, rent rolniczych z tytułu niezdolności do pracy.

Osoby posiadające prawo do renty i prowadzące działalność gospodarczą muszą płacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Działalność gospodarcza i jednoosobowy wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podlega ubezpieczeniom tak jak osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i jednocześnie jesteś jednoosobowym wspólnikiem spółki z o.o., to:

• składki na ubezpieczenia społeczne opłacasz tylko z jednej, wybranej przez siebie działalności, zgodnie z zasadami ogólnymi
• składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacasz od każdej działalności.

Składka zdrowotna z tytułu jednoosobowej działalności gospodarczej będzie właściwa do formy opodatkowania twojej działalności.

Składka z tytułu bycia jednoosobowym wspólnikiem spółki z o.o. wyniesie 9% podstawy wymiaru stanowiącego kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Uwaga! Sąd Najwyższy w swoich orzeczeniach jednoznacznie wskazuje, że gdy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest więcej wspólników, ale ich charakter jest iluzoryczny, to taką spółkę należy traktować jako jednoosobową.

Przykład

Pan Marcin ma 98% udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Liczba udziałów, które posiada jest wystarczająca do zapewnienia mu prawa do samodzielnego decydowania o wynikach zgromadzenia wspólników i niemal wyłącznego prawa do zysku. Co więcej, Pan Marcin jest członkiem jednoosobowego zarządu, co skutkuje nieskrępowaną możliwością samodzielnego decydowania o bieżącej działalności spółki.

W związku z tym Pan Marcin podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Urlop wychowawczy i macierzyński

Jeśli wykonujesz działalność w trakcie urlopu wychowawczego udzielonego przez pracodawcę, z tytułu prowadzonej działalności obowiązkowo płacisz:

• składki na ubezpieczenia społeczne
• składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

Przykład

Pani Krystyna jest na urlopie wychowawczym, a jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą. Podlega ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu działalności. Pani Krystyna musi poinformować swojego pracodawcę, który udzielił jej urlopu, że ma inny tytuł do ubezpieczeń społecznych. Na tej podstawie pracodawca przestanie wykazywać panią Krystynę w imiennych raportach miesięcznych, a budżet państwa przestanie finansować składki na jej ubezpieczenia społeczne. Pani Krystyna samodzielnie musi płacić składki na ubezpieczenia.

Jeśli korzystasz z zasiłku macierzyńskiego i jednocześnie prowadzisz działalność gospodarczą, nie płacisz składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzonej działalności. W tym okresie nie możesz dobrowolnie płacić składek na ubezpieczenie chorobowe. Nie masz również obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie wypadkowe.

Od kwoty zasiłku macierzyńskiego nie jest odprowadzana również składka na ubezpieczenie zdrowotne. Jednak za cały okres pobierania zasiłku masz prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego w ramach publicznej opieki zdrowotnej.

Przeczytaj więcej o zbiegu tytułów ubezpieczeń emerytalnych i rentowych w poradniku ZUS.