Wsparcie po powodzi – kluczowe rozwiązania dla pracowników

Na jakim obszarze obowiązują specjalne rozwiązania

Listę gmin, w których obowiązują szczególne rozwiązania wspierające pracowników i pracodawców po powodzi, znajdziesz w rozporządzeniach:

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 2024 r. w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 listopada 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie

Zwolnienie od pracy w celu usuwania skutków powodzi

Pracownikowi poszkodowanemu w czasie powodzi przysługuje zwolnienie od pracy w wymiarze do 20 dni. Takie zwolnienie można wykorzystać do 31 grudnia 2024 roku.

Zwolnienie powinno być przeznaczone na usuwanie skutków powodzi w odniesieniu do mienia pracownika, mienia osoby spokrewnionej lub osoby niespokrewnionej, która jest z pracownikiem w faktycznym związku (wspólnie mieszkają i gospodarują).

Poszkodowany pracownik to osoba, która na skutek powodzi doznała szkód majątkowych lub utraciła, chociażby czasowo, możliwość korzystania z posiadanej nieruchomości lub lokalu.

Pracownik zgłasza wniosek o zwolnienie od pracy najpóźniej w dniu, w którym chce z niego skorzystać. Pracodawca ma obowiązek je dać pracownikowi, chyba że nie jest to obiektywnie możliwe z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy.

Zwolnienie przysługuje pracownikowi niezależnie od usprawiedliwionej nieobecności z powodu faktycznej niemożności świadczenia pracy w związku z powodzią.

Ważne! Jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, okres zwolnienia ustala się proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

W czasie zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

Wynagrodzenie wypłacane jest przez pracodawcę. Jednocześnie pracodawca może złożyć w wojewódzkim urzędzie pracy wniosek o zwrot kosztów wynagrodzenia oraz kosztów składek na ubezpieczenia społeczne pracownika korzystającego ze zwolnienia.

We wniosku pracodawca oświadcza, jakie koszty poniósł na wynagrodzenia oraz na składki na ubezpieczenia społeczne.

Jeśli składasz taki wniosek, dołącz do niego wykaz pracowników, których wynagrodzenie ma być zwrócone.

Miesięcznie kwota, o którą wnioskuje pracodawca, nie może przekroczyć przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w trzecim kwartale 2024 roku wyniosło 8266,30 zł.

Niemożność świadczenia pracy

Pracownik, który nie może pracować na skutek powodzi, powinien otrzymać usprawiedliwienie swojej nieobecności.

Pracownikowi za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy przysługuje prawo do odpowiedniej części minimalnego wynagrodzenia za pracę przez okres nie dłuższy niż 10 dni roboczych wynikających z rozkładu czasu pracy pracownika.

Wynagrodzenie wypłaca pracodawca.

Od 1 stycznia 2025 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 4666 zł brutto.

Przykład

Od stycznia 2025 roku minimalne wynagrodzenie za pracę w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 4666 zł. Wymiar czasu pracy w tym miesiącu to 152 godziny. Zatem minimalne wynagrodzenie za godzinę wyniesie 30,70 zł (4666:152).

Pracownicy, którzy mają prawo do wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu powodzi lub do innej formy rekompensaty utraconego wynagrodzenia z tego tytułu na podstawie odrębnych przepisów, nie mogą otrzymać wynagrodzenia z tytułu usprawiedliwionej nieobecności w pracy w związku z powodzią.

Pamiętaj! Pracodawca, jeżeli jest to konieczne z powodu usuwania skutków powodzi, może powierzyć pracownikowi wykonywanie pracy innego rodzaju niż wynikający z umowy. W takiej sytuacji pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego.

Urlop na żądanie

Pracodawca, na żądanie pracownika, który mieszka na terenie gminy poszkodowanej w czasie powodzi, powinien udzielić mu do 8 dni urlopu wypoczynkowego na zasadach urlopu na żądanie.

Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu w dowolny sposób (telefonicznie, SMS, ustnie), najpóźniej w dniu, w którym go rozpoczyna.

Pracownik może skorzystać z takiego urlopu do 31 grudnia 2024 roku.

Przykład

Pan Jan mieszka w gminie dotkniętej powodzią. W bieżącym roku wykorzystał już 4 dni urlopu na żądanie. Ma jeszcze 10 dni urlopu wypoczynkowego. Pan Jan może zgłosić pracodawcy urlop na żądanie na 8 dni. Do końca roku kalendarzowego pozostaną mu 2 dni urlopu wypoczynkowego.

Urlop na część dnia

Pracownik, który mieszka na terenie gminy poszkodowanej w czasie powodzi, może korzystać z urlopu wypoczynkowego w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy.

Pracodawca może udzielić takiego urlopu w wymiarze nie wyższym niż 5 dni i trzeba z niego skorzystać do 31 grudnia 2024 roku.

Obniżenie wymiaru czasu pracy

Pracownik, który mieszka na terenie gminy poszkodowanej w czasie powodzi, może złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.

Wniosek powinien trafić do pracodawcy w wersji papierowej lub elektroniczne najpóźniej 2 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.

Jeżeli pracownik złoży wniosek bez zachowania tego terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 2 dni od dnia złożenia wniosku.

Z uprawnienia tego można korzystać do 31 grudnia 2024 roku.

Pracodawca musi uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe z powodu:

• organizacji pracy lub
• rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika.

Pracodawca, który odmówi pracownikowi obniżenia wymiaru czasu pracy, musi go poinformować o przyczynach swojej decyzji w terminie 2 dni roboczych od dnia złożenia wniosku. Może to zrobić elektronicznie lub w wersji papierowej.

Ograniczenie pracy w godzinach nadliczbowych lub delegacji

Pracownik, który mieszka na terenie gminy poszkodowanej w czasie powodzi, nie może pracować w nadgodzinach ani zostać delegowany poza stałe miejsce pracy, chyba że wyrazi na to zgodę.

Uprawnienie to przysługuje pracownikom do 31 grudnia 2024 roku.

Zgoda pracownika nie jest jednak wymagana, jeżeli konieczne jest prowadzenie akcji ratowania życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.

Jednocześnie ten wyjątek nie obowiązuje, czyli pracodawca nie może zlecić pracy w godzinach nadliczbowych ani wysłać pracownika na delegację, jeśli zagrożone jest mienie życie lub zdrowie tego pracownika albo osoby mieszkającej z nim w gospodarstwie domowym.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje pracownikowi (ubezpieczonemu), który musi sprawować opiekę nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8 roku życia, jeżeli z powodu powodzi na terenie gmin poszkodowanych:

• doszło do zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko, albo
• niania lub dzienny opiekun nie mają możliwości sprawowania opieki.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje również, jeżeli pracownik musi sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem z orzeczeniem o niepełnosprawności lub osobą dorosłą z niepełnosprawnością, lub osobą zagrożoną niedostosowaniem społecznym, na przykład z powodu zamknięcia specjalnego ośrodka wychowawczego.

Przeczytaj więcej na temat warunków uzyskiwania wsparcia.

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zamknięcia z powodu powodzi placówek wskazanych w ustawie lub przez okres niemożności sprawowania opieki z powodu powodzi przez nianię lub dziennego opiekuna, jeżeli:

• dziecko albo dorosła osoba niepełnosprawna lub zagrożona niedostosowaniem społecznym nie uczęszcza do innej placówki.
• drugi rodzic lub małżonek nie może zapewnić opieki dziecku albo dorosłej osobie niepełnosprawnej lub zagrożonej niedostosowaniem społecznym we wnioskowanym okresie.

Pracownik, żeby otrzymać dodatkowy zasiłek opiekuńczy, musi złożyć oświadczenie swojemu pracodawcy.

Zawieszenie niektórych obowiązków w zakresie badań profilaktycznych

Pracodawcy, do 31 grudnia 2024 roku, nie muszą wypełniać obowiązku przeprowadzania okresowych badań lekarskich w stosunku do pracowników, którzy mieszkają terenie gmin poszkodowanych w czasie powodzi.

Pracodawca i pracownik muszą podjąć zawieszone obowiązki najpóźniej do 30 stycznia 2025 roku.

Jeżeli nie ma lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego, badanie takie może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie inny lekarz. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza traci moc 30 stycznia 2025 roku.

Orzeczenia lekarskie wydane podczas wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła w okresie między 5 października a 31 grudnia 2024 roku, zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do 30 stycznia 2025 roku.

Przeprowadzanie szkoleń BHP

Do 31 grudnia 2024 roku wstępne szkolenia BHP pracowników zamieszkałych na terenie gmin poszkodowanych w czasie powodzi można przeprowadzać w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Ta możliwość nie dotyczy jednak instruktażu stanowiskowego:

• pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym
• pracownika zatrudnianego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych
• pracownika przenoszonego na stanowisko, o którym mowa w dwóch punktach powyżej
• ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.

Termin przeprowadzenia szkolenia okresowego BHP, które przypada w okresie do 31 grudnia 2024 roku, zostaje wydłużony do 30 stycznia 2025 roku.

Zawieszenie terminów dochodzenia roszczeń

Do 31 grudnia 2024 roku terminy dochodzenia przez pracowników, którzy mieszkają na terenie gmin poszkodowanych, roszczeń związanych ze zwolnieniem z pracy (odwołanie od wypowiedzenia, rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, wygaśnięcie stosunku pracy czy żądanie nawiązania stosunku pracy) nie rozpoczynają się, a rozpoczęte – ulegają zawieszeniu i rozpoczynają swój bieg od 1 stycznia 2025 roku.

Przykład

Pracodawca wręczył panu Janowi wypowiedzenie 10 października 2024 roku. Pan Jan miał 21 dni na wniesienie odwołania do sądu pracy. Termin ten upłynąłby z końcem dnia 31 października 2024 roku. Ponieważ okres na odwołanie do sądu pracy uległ zawieszeniu, czas ten zacznie biec od 1 stycznia 2025 roku. Dlatego ostatnim dniem na wniesienie odwołania do sądu pracy od wypowiedzenia będzie 21 stycznia 2025 roku.

Pracownicy, którzy mieszkają na terenie gmin poszkodowanych w czasie powodzi, mają 60 dni od 1 stycznia 2025 roku, żeby wnieść wniosek o przywrócenie uchybionego terminu na odwołanie do sądu pracy w sprawie świadectwa pracy, zwolnienia z pracy lub nawiązania stosunku pracy.

Okres przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy ulega wydłużeniu do 31 grudnia 2024 roku.

Przykład

Pracodawca nie wypłacił panu Janowi nagrody. Roszczenie o zapłatę nagrody, do której pan Jan nabył prawo 5 listopada 2024 roku, przedawniłoby się 5 listopada 2027 roku. Na mocy nowych przepisów bieg przedawnienia rozpocznie się 1 stycznia 2025 roku, a roszczenie przedawni się 1 stycznia 2028 roku.