Terminy zapłaty w transakcjach handlowych

Jakie są terminy zapłaty w transakcjach między przedsiębiorcami?

Od 2021 roku część przedsiębiorców musi składać sprawozdanie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Taki obowiązek mają podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych:

• u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym, który zakończył się w roku kalendarzowym poprzedzającym rok podania indywidualnych danych podatników do publicznej wiadomości, przekroczyła równowartość 50 mln euro, oraz
• którzy znaleźli się w zestawieniu opublikowanym przez ministra finansów , w terminie do 30 września roku, za który składane jest sprawozdanie.

Sprawozdania nie muszą składać podmioty publiczne będące podmiotami leczniczymi oraz podmioty, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.

Termin zapłaty w transakcjach między równorzędnymi przedsiębiorcami prywatnymi (na przykład dwie firmy średnie lub dwie firmy duże) co do zasady nie może przekraczać 60 dni.

Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której strony w umowie wyraźnie ustaliły inny termin, a wierzycielem nie jest mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca albo średni przedsiębiorca i ustalenie dłuższego terminu nie jest wobec wierzyciela rażąco nieuczciwe.

Przeczytaj, jak złożyć sprawozdanie o terminach zapłaty w terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Jakie są terminy zapłaty kiedy dłużnikiem jest podmiot publiczny

Termin zapłaty w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny, nie może przekraczać 30 dni.

W transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, termin nie może przekraczać 60 dni.

W przypadku gdy strony ustalą harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, wyżej wskazane terminy stosuje się do zapłaty każdej części świadczenia pieniężnego.

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych

W transakcjach handlowych wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie płatności. Podstawą do obliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych jest wysokość procentowej stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego, która od 5 października 2023 roku wynosi 5,75%.

Wierzyciel może domagać się odsetek, gdy:

• spełnił swoje świadczenie (dostarczył towar, wykonał usługę)
• nie otrzymał należnej mu zapłaty w terminie.

W przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym przewidziane są odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i ośmiu punktów procentowych.

W 2024 roku stawka odsetek dla tych podmiotów wynosi 13,75%.

W przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych.

W 2024 roku stawka odsetek dla tych podmiotów wynosi 15,75%.

Ważne! W transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny strony nie mają możliwości ustalenia odsetek na poziomie wyższym niż przewiduje ustawa.

Odsetki ustawowe za przedłużony termin płatności

Pamiętaj, że zgodnie z przepisami, odsetki należą się także w sytuacji, gdy strony zamierzają co prawda w terminie regulować należności, ale przewidują w umowach stosunkowo długie terminy zapłaty.

Jeżeli przedsiębiorcy w transakcji handlowej przewidzieli w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni (jeśli dłużnikiem jest publiczny podmiot nieleczniczy) lub 60 dni (jeśli dłużnikiem jest podmiot prywatny lub publiczny podmiot leczniczy), wierzyciel może żądać odsetek ustawowych po upływie odpowiednio 30 lub 60 dni od dnia spełnienia świadczenia przez wierzyciela i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, które potwierdzają dostawę towaru lub wykonanie usługi.

Odsetki takie można jednak naliczać do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego (od tego momentu obowiązują, bowiem odsetki za opóźnienia w transakcjach handlowych). Dniem wymagalności świadczenia jest zazwyczaj termin zapłaty wskazany w umowie lub fakturze (rachunku).

Przykład

W umowie wpisany został termin zapłaty 60 dni. Faktyczna zapłata nastąpiła 80-tego dnia. Wierzyciel może w tej sytuacji naliczyć dłużnikowi:

• odsetki ustawowe – od 31-ego do 60-tego dnia
• odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych – od 61. do 80. dnia.

Jeżeli strony transakcji handlowej nie przewidziały w umowie terminu zapłaty, wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych (inne niż wcześniej wspomniane odsetki ustawowe), po upływie:

• 30 dni - jeśli dłużnikiem jest publiczny podmiot nieleczniczy liczonych od dnia spełnienia świadczenia, aż do dnia zapłaty
• 60 dni - jeśli dłużnikiem jest prywatny podmiot lub publiczny podmiot leczniczy liczonych od dnia spełnienia świadczenia, aż do dnia zapłaty.

W przypadku gdy strony transakcji handlowej przewidziały w umowie zbadanie towaru lub usługi celem potwierdzenia zgodności towaru lub usługi z umową (ustalony w umowie termin tego badania nie może być rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela oraz nie może przekraczać 30 dni, licząc od dnia otrzymania towaru lub usługi), termin liczony jest od dnia zakończenia badania.

Zwrot kosztów dochodzenia należności

Wierzyciel ma prawo do naliczenia rekompensaty za koszty odzyskiwania należności. Rekompensata jest to ryczałtowa kwota, której wymiar został określony na zasadzie ,,widełek”:

• 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5 000 złotych
• 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5 000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych
• 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

W celu dochodzenia rekompensaty, wierzyciel nie musi wykazywać, że poniósł faktycznie jakiekolwiek koszty dochodzenia należności. Uprawnienie do naliczenia rekompensaty możliwe jest od momentu, gdy wymagalne staną się odsetki za opóźnienie w płatnościach, bez konieczności odrębnego wezwania do zapłaty rekompensaty. Roszczenie o rekompensatę za koszty odzyskiwania należności nie może być zbyte.

Uprawnienie do rekompensaty przysługuje – co do zasady – od transakcji handlowej (umowy której stronami są przedsiębiorcy). Jeśli jednak strony w umowie ustalą, że świadczenie pieniężne będzie spełniane częściami, uprawnienie do rekompensaty przysługuje w stosunku do każdej niezapłaconej części.

W przypadku, gdy koszty odzyskania należności przekroczą kwotę stałej rekompensaty, wierzyciel ma możliwość uzyskania na drodze sądowej zwrotu wydatków (w uzasadnionej wysokości), jakie poniósł w związku z próbą odzyskania należności, a które przewyższyły wysokość rekompensaty.

Jak dochodzić odsetek od zaległości w transakcjach handlowych

Dochodzenie roszczeń wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom
w transakcjach handlowych możliwe jest w postępowaniu nakazowym, które ma charakter uproszczony i przyspieszony w stosunku do zwykłego postępowania sądowego.

Postępowanie to jest szybsze i prostsze w stosunku do zwykłego postępowania sądowego. Nakaz zapłaty, od którego nie wniesiono środka zaskarżenia, ma skutki prawomocnego wyroku.

W celu uzyskania nakazu zapłaty, składasz do sądu następujące dokumenty:

• pozew o zapłatę
• umowę
• dowód spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego przez wierzyciela (dowód dostarczenia towaru lub wykonania usługi)
• dowód doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku
• dokumenty potwierdzające poniesienie kosztów odzyskiwania należności (gdy wierzyciel dochodzi zwrotu kosztów odzyskiwania należności przekraczających kwotę rekompensaty).

W przypadku braku podstaw do wydania nakazu zapłaty, wyznaczana jest rozprawa
albo posiedzenie niejawne i dalsze postępowanie toczy się w zwykłym trybie.

Pierwsze posiedzenie powinno odbyć się nie później niż przed upływem 2 miesięcy od dnia wniesienia pozwu (a jeżeli pozew był dotknięty brakami – przed upływem 2 miesięcy od dnia ich usunięcia).