Jak zwiększyć bezpieczeństwo rozliczeń podatkowych

Dlaczego warto zabezpieczać rozliczenia podatkowe

Przepisy prawa podatkowego są skomplikowane. Nie zawsze też ich interpretacja jest jednolita - to znaczy, że różne organy podatkowe mogą inaczej interpretować te same przepisy.

Tymczasem przedsiębiorca, który nieprawidłowo zinterpretuje przepisy prawa podatkowego lub nie wywiąże się z obowiązków podatkowych, może narazić się na negatywne konsekwencje, takie jak:

• zapłata odsetek od zaległości podatkowej
• ustalenie przez organy podatkowe dodatkowego zobowiązania podatkowego
• poniesienie odpowiedzialności za zobowiązania innej osoby
• pominięcie dla celów podatkowych dokonanych czynności.

Dlatego warto, aby przedsiębiorca pamiętał o dostępnych rozwiązaniach prawa podatkowego, które przeciwdziałają ewentualnemu naruszeniu przepisów.

Najważniejsze narzędzia zabezpieczające rozliczenia podatkowe to:

• ogólne interpretacje przepisów prawa podatkowego i objaśnienia podatkowe
• indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego
• umowa o współdziałaniu i porozumienia podatkowe
• opinie zabezpieczające
• zaświadczenia
• wiążące informacje stawkowe (VAT).

Ogólne interpretacje przepisów prawa podatkowego i objaśnienia podatkowe

Z perspektywy przedsiębiorców prawidłowe określenie obowiązków i obciążeń podatkowych ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa prowadzonej działalności. Wszelkie rozbieżności w interpretacji przepisów prawa podatkowego oznaczają dla firm ryzyko niewywiązania się z obowiązków lub zaniżenia należnych podatków.

Żeby wyeliminować ryzyko wynikające z różnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, minister finansów może wydać:

• ogólne interpretacje przepisów prawa podatkowego – z urzędu lub na wniosek
• objaśnienia podatkowe dotyczące stosowania wskazanych przepisów – z urzędu.

Minister finansów wydaje ogólne interpretacje przepisów prawa podatkowego oraz objaśnienia podatkowe, żeby zapewnić jednolite stosowanie prawa podatkowego.

Interpretacje ogólne

Interpretacje podatkowe mają zapewniać jednolite stosowanie prawa podatkowego przez organy podatkowe.

Pamiętaj! W przypadku interpretacji ogólnej podatnik musi wykazać, że są różne interpretacje danego przepisu i poprosić ministra o wydanie jednolitego stanowiska w tej sprawie.

Minister finansów może wydać interpretację ogólną na wniosek każdego zainteresowanego podatnika bądź z urzędu, gdy dostrzeże rozbieżność w jednolitym stosowaniu przepisów prawa podatkowego.

Wniosek o wydanie interpretacji ogólnej składa się do ministra finansów. Trzeba:

• złożyć go na urzędowym formularzu
• zapłacić opłatę od wniosku o wydanie interpretacji ogólnej
• wskazać przepisy prawa podatkowego wymagające wydania interpretacji ogólnej
• wskazać niejednolite stosowanie przepisów prawa podatkowego w określonych decyzjach, postanowieniach i interpretacjach indywidualnych wydanych przez organy podatkowe w takich samych sytuacjach lub zdarzeniach przyszłych oraz w takich samych stanach prawnych.

Ważne! Minister finansów może wydać interpretację ogólna, gdy wobec osoby składającej wniosek nie toczy się postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa, kontrola celno-skarbowa albo od decyzji lub na postanowienie nikt nie wniósł odwołania lub zażalenia w momencie złożenia wniosku.

W wydanej interpretacji ogólnej minister finansów wskazuje:

• opis zagadnienia, w związku z którym interpretuje przepisy prawa podatkowego
• wyjaśnienie zakresu i sposobu stosowania interpretowanych przepisów prawa podatkowego do opisanego zagadnienia wraz z uzasadnieniem prawnym.

Interpretacja ogólna jest pismem ministra finansów zawierającym wykładnię przepisów prawa podatkowego na tle rozbieżności powstałych wskutek stosowania tych przepisów przez podległe mu organy podatkowe.

Interpretacja ogólna nie stanowi źródła prawa, jednak organy podatkowe, które są adresatem interpretacji, czują się nią związane przy stosowaniu przepisów prawa podatkowego w indywidualnych sprawach.

Zastosowanie się do interpretacji ogólnej obejmuje podatnika ochroną prawną tylko dlatego, że postępował zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w interpretacji urzędowej.

• Jeżeli zastosujesz się do interpretacji ogólnej, która następnie zostanie zmieniona, urząd nie rozpocznie wobec ciebie postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie już wszczęte w tych sprawach umorzy i nie naliczy odsetek za zwłokę.

• Jeżeli zastosujesz się do interpretacji ogólnej, która następnie zostanie zmieniona albo wygaśnie lub nie zostanie uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, urząd zwolni cię z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji ogólnej pod warunkiem, że:

  • zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do interpretacji ogólnej, która uległa zmianie lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej oraz
  • skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji ogólnej, miały miejsce po opublikowaniu interpretacji ogólnej.

Ważne! Jeżeli skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji ogólnej, miały miejsce przed opublikowaniem interpretacji, zastosowanie się do tej interpretacji nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku.

Objaśnienia podatkowe

Minister finansów jest uprawniony do wydawania objaśnień podatkowych. Objaśnienia podatkowe to kolejna obok interpretacji ogólnych forma zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego.

Istotą objaśnień podatkowych jest powiązanie treści przepisu z jego praktycznym zastosowaniem w odniesieniu do przykładowych sytuacji, które mogą dotyczyć podatników.

Zakres objaśnień określa jednak minister finansów, a nie podatnicy. Oznacza to, że nie wszystkie wątpliwości podatnika zostaną rozwiane w ramach objaśnień podatkowych.

Z perspektywy podatnika istotne jest jednak, że objaśnienia podatkowe zapewniają mu ochronę prawną, jeśli zastosuje się do ich treści.

Pamiętaj! Zastosowanie się do objaśnień podatkowych sprzed ich zmiany nie może szkodzić temu, kto się do nich zastosował – również w przypadku nieuwzględnienia objaśnień podatkowych w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej przez organ.

Jeśli zastosujesz się do objaśnień podatkowych, które uległy zmianie, urząd nie wszczyna postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie już wszczęte w tych sprawach umarza i nie nalicza odsetek za zwłokę.

Zastosowanie się do objaśnień podatkowych, które następnie zostały zmienione, powoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku w zakresie, który wynika ze zdarzenia będącego przedmiotem objaśnień podatkowych, jeżeli:

• podatnik nie wykonał zobowiązania prawidłowo w wyniku zastosowania się do objaśnień podatkowych, które zmieniły się, oraz
• skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem objaśnień podatkowych, miały miejsce po opublikowaniu objaśnień.

Zapoznaj się z wyjaśnieniami podatkowymi wydanymi przez Ministra Finansów.

Indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego

Ponieważ przepisy prawa podatkowego są bardzo zawiłe, podatnicy mają prawo występować do organów podatkowych z wnioskami o indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego.

Wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego trzeba złożyć do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, a w odniesieniu do podatków lokalnych – do wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidulanej podatnik przedstawia własną interpretację konkretnych przypisów podatkowych w odniesieniu do jego indywidulnej sytuacji – opisuje swój przypadek i wskazuje, jak rozumie w tym kontekście przepisy, a organ podatkowy ocenia to stanowisko: czy jest prawidłowe, czy nie.

Ważne! Jeżeli w tym samym stanie faktycznym bądź zdarzeniu przyszłym będą uczestniczyć dwie lub więcej zainteresowanych osób, istnieje możliwość złożenia wspólnego wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

W takiej sytuacji urząd wydaje jedną indywidualną interpretację dotyczącą wszystkich zainteresowanych firm. Bardzo częste jest występowanie z wnioskiem o wydanie wspólnej interpretacji w zakresie oceny konsekwencji podatkowych na gruncie podatku VAT przy sprzedaży nieruchomości. Wówczas ze wspólnym wnioskiem występują sprzedający i nabywca, aby uniknąć ryzyka rozbieżnej interpretacji tych samych stanów faktycznych na gruncie VAT.

Indywidualne interpretacje podatkowe mają łagodzić ryzyko związane z realizacją przez podatnika lub płatnika praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.

Indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej na wniosek zainteresowanego. Aby ją uzyskać, należy złożyć wniosek na urzędowym formularzu ORD-IN.

Przedmiotem wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego może być:

• zaistniały stan faktyczny, czyli okoliczności, które już wystąpiły, i oczekujemy oceny ich konsekwencji podatkowych
• zdarzenie przyszłe, czyli okoliczności, które zainteresowany przewiduje, że wystąpią (na przykład w związku z planowanymi czynnościami).

Oznacza to, że organ podatkowy ocenia konsekwencje na gruncie przepisów prawa podatkowego w odniesieniu do wskazanego przez wnioskodawcę stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego.

Ważne! Przedmiotem wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego nie mogą być przepisy:

• regulujące właściwość, uprawnienia i obowiązki organów podatkowych
• mające na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, które odnoszą się do nadużycia przepisów prawa podatkowego, prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej lub podejmowania działań w sposób sztuczny lub bez uzasadnienia ekonomicznego.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydaje indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego w ciągu 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku zainteresowanego.

W indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazuje:

• wyczerpujący opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku
• ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej może odstąpić od uzasadnienia prawnego, jeżeli stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe w pełnym zakresie.

Indywidualna interpretacja przepisów prawa nie może szkodzić wnioskodawcy.

Zastosowanie się przez podatnika do indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego zapewnia mu ochronę do czasu, aż ta interpretacja zostanie zmieniona lub organ podatkowy otrzyma odpis prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną. Nawet jeśli nie została uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.

Jeżeli podatnik zastosuje się do interpretacji, która następnie ulegnie zmianie, wygaśnie lub nie zostanie uwzględniona w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, urząd nie wszczyna wobec niego postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie już wszczęte w tych sprawach umarza i nie nalicza odsetek za zwłokę.

Ważne! Jeżeli skutki podatkowe związane ze zdarzeniem, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce przed jej doręczeniem, zastosowanie się do tej interpretacji nie zwalnia z obowiązku zapłaty podatku.

Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej, która następnie została zmieniona, której wygaśnięcie stwierdzono lub nie uwzględniono jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej, powoduje zwolnienie podatnika z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym ze zdarzenia będącego przedmiotem interpretacji, jeżeli:

• zobowiązanie nie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do interpretacji, która uległa zmianie, lub interpretacji nieuwzględnionej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej oraz
• skutki podatkowe zdarzenia, któremu odpowiada stan faktyczny będący przedmiotem interpretacji, miały miejsce po doręczeniu interpretacji indywidualnej.

Ważne! Nie skorzystasz z ochrony wynikającej z indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, jeśli stan faktyczny bądź zdarzenie przyszłe zostaną potraktowane jako zdarzenie, do którego ma zastosowanie klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Wtedy wyłączona jest ochrona przewidziana indywidualną interpretacją przepisów prawa podatkowego dla przedsiębiorcy, który ją uzyskał.

Sprawdź, jak złożyć wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej.

Umowa o współdziałaniu i porozumienia podatkowe

Umowa o współdziałaniu ma zapewnić współpracę podatnika z szefem Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie rozliczeń podatkowych.

Podatnik, który zawiera umowę o współdziałaniu z szefem Krajowej Administracji Skarbowej, korzysta z indywidualnego podejścia organu podatkowego, polegającego między innymi na dobrej znajomości sytuacji podatnika, która ułatwia właściwe uwzględnienie charakteru jego działalności.

Fundamentem współdziałania jest wsparcie administracji skarbowej w przestrzeganiu prawa przez podatnika, a więc zagwarantowanie pewności stosowania prawa w zamian za transparentność podatnika wobec administracji skarbowej, który nawiązuje ścisłą relacją z tą administracją.

Ważne! Ta forma współpracy jest zarezerwowana dla firm, które prowadzą działalność w większej skali.

Z wnioskiem o zawarcie umowy o współdziałaniu mogą wystąpić podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych, którzy w poprzednim roku osiągnęli przychody przekraczające 50 mln euro.

Ten limit przelicza się według kursu euro na ostatni dzień roku poprzedzającego złożenie wniosku o zawarcie umowy o współdziałaniu.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej może zawrzeć z podatnikiem umowę o współdziałaniu na wniosek podatnika. Samo złożenie wniosku nie oznacza automatycznie, że umowa o współdziałaniu zostanie zawarta przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Zależy to od pozytywnej opinii z audytu wstępnego. Audyt wstępny przeprowadza szef Krajowej Administracji Skarbowej. Obejmuje dwa lata poprzedzające złożenie wniosku o współdziałanie.

W okresie obowiązywania umowy o współdziałaniu do obowiązków podatnika należy:

• dobrowolne i prawidłowe wykonywanie obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego
• posiadanie skutecznego i adekwatnego zbioru zidentyfikowanych i opisanych procesów oraz procedur dotyczących zarządzania wykonywaniem obowiązków podatkowych i zapewniających ich prawidłowe wykonanie (ramy wewnętrznego nadzoru podatkowego)
• zgłaszanie szefowi Krajowej Administracji Skarbowej, bez wezwania, istotnych zagadnień podatkowych, które mogą stać się źródłem sporu między podatnikiem a organem podatkowym
• niezwłoczne przekazywanie szefowi Krajowej Administracji Skarbowej istotnych informacji mogących mieć wpływ na uzyskanie korzyści podatkowej przez podatnika.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie podejmował tylko niezbędne środki nadzoru wobec podatnika, z którym ma umowę o współdziałaniu, a także będzie nadzorował i koordynował ich stosowanie przez inne organy podatkowe.

Dodatkowo będzie jedynym uprawnionym do prowadzenia kontroli celno-skarbowej i będzie wyrażał zgodę na czynności sprawdzające przez właściwy organ podatkowy lub przeprowadzenie kontroli krzyżowej.

Ważne! Umowa o współdziałaniu może zostać wypowiedziana zarówno przez podatnika, jak i szefa Krajowej Administracji Skarbowej.

Podatnicy, którzy zawrą z szefem Krajowej Administracji Skarbowej umowę o współdziałaniu, będą uprawnieni do zawierania porozumień podatkowych, czyli ustaleń w zakresie kwestii wątpliwych, które w przyszłości mogą stanowić przedmiot sporu podatkowego. Przedmiotem porozumień podatkowych mogą być:

• interpretacje przepisów prawa podatkowego
• ustalanie cen transferowych
• ustalenie braku zasadności zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania
• wysokość prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych
• inne kwestie niezbędne dla zapewnienia prawidłowej realizacji umowy o współdziałaniu.

Przeczytaj więcej informacji na temat umowy o współdziałaniu.

Opinie zabezpieczające

Z powodu coraz powszechniej występującej w obrocie prawnym agresywnej optymalizacji wprowadzono do polskiego systemu prawa podatkowego klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania.

Klauzula pozwala szefowi Krajowej Administracji Skarbowej pominąć osiągniętą przez podatnika korzyść podatkową, gdy w jego ocenie ta korzyść jest sprzeczna z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej, lub jej przepisami, a osiągnięcie korzyści podatkowej było głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności przez podatnika (sposób działania podatnika można uznać za sztuczny).

W wyniku zastosowania klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania czynności te zostaną pominięte dla celów podatkowych. Jednocześnie organ podatkowy założy, że dokonano czynności odpowiedniej, czyli takiej, której podatnik dokonałby, gdyby działał rozsądnie i kierował się celami zgodnymi z prawem, a sposób działania nie byłby sztuczny.

W uproszczeniu oznacza to, że szef Krajowej Administracji Skarbowej pominie dokonane przez podatnika czynności i zakwalifikuje je jako inne czynności, które mogą powodować obowiązek zapłaty podatku.

Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania zwiększa ryzyko, że czynności podatnika zostaną zakwestionowane, a szef Krajowej Administracji Skarbowej założy, że podatnik dokonał innych czynności, które mogą prowadzić do zapłaty podatku.

Żeby uniknąć takiej sytuacji, zainteresowany podatnik może wystąpić do szefa Krajowej Administracji Skarbowej o opinię zabezpieczającą. Taka opinia uchroni go przed zakwestionowaniem podjętych bądź planowanych czynności w ramach klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Opinia zabezpieczająca jest wydawana przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej na wniosek zainteresowanego. Opinia zabezpieczająca jest gwarancją, że objęte nią zdarzenie nie będzie zakwestionowane w ramach klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej może dotyczyć czynności planowanej, czynności dokonanej bądź czynności rozpoczętej. W ramach wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej wnioskodawca wskazuje:

• dane identyfikujące wnioskodawcę
• podmioty dokonujące czynności
• wyczerpujący opis czynności wraz ze wskazaniem powiązań występujących pomiędzy podmiotami
• numer schematu podatkowego lub przedstawia wyjaśnienie, z jakich powodów faktycznych lub prawnych nie doszło do nadania numeru schematu podatkowego
• cele, którym realizacja czynności ma służyć
• ekonomiczne lub gospodarcze uzasadnienia czynności
• skutki podatkowe, w tym korzyści podatkowe, będące rezultatem czynności objętych wnioskiem o wydanie opinii zabezpieczającej
• inne korzyści podatkowe, których osiągnięcie jest choćby pośrednio uzależnione od dokonania czynności
• inne czynności planowane, rozpoczęte lub dokonane, od których choćby pośrednio jest uzależnione osiągnięcie korzyści podatkowych
• przedstawienie własnego stanowiska w sprawie.

Dodatkowo do wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej wnioskodawca może dołączyć dokumenty źródłowe , które dotyczą czynności opisanych we wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej.

Uwaga! Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej podlega opłacie w kwocie 20 tys. zł.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej wyda opinię zabezpieczającą, gdy uzna, że w przedstawionej sytuacji klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania nie ma zastosowania. Zrobi to w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku.

Zaświadczenia

Kolejnym narzędziem ochronnym, z którego mogą skorzystać podatnicy, są zaświadczenia, czyli informacje udzielane przez organ podatkowy o okolicznościach faktycznych i prawnych.

Zaświadczenia są wydawane przez organy podatkowe na wniosek zainteresowanego.

Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia możesz wystąpić do organu podatkowego:

• gdy urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis prawa
• żeby potwierdzić określone fakty lub stan prawny z uwagi na swój interes prawny.

Instytucje podatkowe są zobowiązane do wydania zaświadczenia w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wniosku zainteresowanego.

Do najważniejszych zaświadczeń, które może uzyskać zainteresowany, należą:

Zaświadczenie o niezaleganiu

Instytucje podatkowe na wniosek zainteresowanego mogą wydać zaświadczenie o braku zaległości podatkowych bądź stanie zaległości podatkowych na podstawie informacji posiadanych przez organ podatkowy bądź inne organy podatkowe.

W ramach zaświadczenia o niezaleganiu organ podatkowy może również wskazać informacje, czy w stosunku do wnioskodawcy jest prowadzone:

• postępowanie, które ma ujawnić jego zaległości podatkowe i określić ich wysokość
• postępowanie egzekucyjne
• postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.

Zaświadczenie o niezaleganiu najczęściej jest potrzebne do wszelkiego rodzaju przetargów lub przy prowadzeniu transakcji sprzedaży biznesów przez podatników.

Sprawdź, jak złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach.

Zaświadczenie o zobowiązaniach spadkodawcy

Instytucje podatkowe na wniosek zainteresowanego mogą wydać zaświadczenie o zobowiązaniach spadkodawcy.

Takie zaświadczenie mogą uzyskać potencjalni spadkobiercy przed nabyciem spadku, żeby zabezpieczyć się przed przejęciem długów podatkowych spadkodawcy.

Na podstawie wskazanych zaświadczeń spadkobierca może ocenić, czy w wyniku przyjęcia spadku nie będzie zobowiązany do ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spadkodawcy.

Zaświadczenie o zobowiązaniach zbywającego przedsiębiorstwo

W przypadku nabycia przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej części nabywca ponosi odpowiedzialność za zaległości podatkowe powstałe do dnia nabycia solidarnie ze zbywcą całym swoim majątkiem, przy czym zakres odpowiedzialności nabywcy jest ograniczony do wartości składników nabywanego przedsiębiorstwa.

Nabywca przedsiębiorstwa (lub jego zorganizowanej części) może jednak ograniczyć swoją odpowiedzialność za zaległości podatkowe do wysokości wskazanej w zaświadczeniu (jeżeli o nie wystąpi).

W zaświadczeniu organ podatkowy określa wysokość zaległości podatkowej zbywcy na dzień wydania zaświadczenia, a nabywca zyskuje informację o wysokości zaległości podatkowych, za które będzie ponosić odpowiedzialność. Jeżeli po nabyciu przedsiębiorstwa zostaną ujawnione inne zobowiązania podatkowe niż te wskazane w zaświadczeniu, to nabywca nie będzie za nie odpowiadać.

Pamiętaj! Nabywca może uzyskać zaświadczenie tylko za zgodą podmiotu zbywającego przedsiębiorstwo bądź jego zorganizowaną część.

Certyfikat rezydencji

Instytucja podatkowa na wniosek podatnika może wydać również zaświadczenie o miejscu zamieszkania lub siedzibie dla celów podatkowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czyli certyfikat rezydencji.

Wniosek o wydanie certyfikatu rezydencji składa się do instytucji podatkowej właściwej według miejsca zamieszkania lub siedziby przedsiębiorcy.

Uzyskanie certyfikatu rezydencji jest często wymagane przez kontrahentów zagranicznych i ułatwia prawidłowe stosowanie reguł wynikających z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartej przez Polskę z danym krajem.

Wiążące informacje stawkowe (VAT)

Przedsiębiorcy, którzy płacą podatek od towarów i usług, niejednokrotnie spotkają się z problemem wyboru stawki VAT, według której powinni opodatkować dostawę towarów bądź świadczenie usług na rzecz swoich kontrahentów.

Ustalenie nieprawidłowej stawki VAT niesie ze sobą istotne ryzyko po stronie przedsiębiorców. W przypadku określenia niższej stawki podatku VAT niż stawka prawidłowa, podatnik będzie zobowiązany do pokrycia różnicy.

Jeżeli przedsiębiorca ma wątpliwości, czy stosuje prawidłową stawkę podatku VAT, powinien zwrócić się o wydanie wiążącej informacji stawkowej – WIS.

Wiążące informacje stawkowe to urzędowe potwierdzenie stawki podatku VAT, która powinna być zastosowana wobec danej dostawy towarów bądź świadczenia usług.

Wiążąca informacja stawkowa jest wydawana w formie decyzji zawierającej:

• opis towaru albo usługi będących przedmiotem WIS
• klasyfikację towaru według działu, pozycji, podpozycji lub kodu nomenklatury scalonej (CN) albo według sekcji, działu, grupy lub klasy Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych, albo usługi według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług – niezbędną do określenia stawki podatku właściwej dla towaru albo usługi
• stawkę podatku właściwą dla towaru albo usługi.

Wiążąca informacja stawkowa jest wydawana niezwłocznie, z tym że nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia wpłynięcia wniosku.

Wiążąca informacja stawkowa wiąże organy podatkowe w odniesieniu do informacji w niej zawartej. W przypadku zmiany wiążącej informacji stawkowej zastosowanie się przez podatnika do niej przed dokonaną zmianą nie powoduje negatywnych konsekwencji podatkowych.

Przeczytaj, jak złożyć wniosek o wydanie wiążącej informacji stawkowej.

Czynny żal

Podatnik, który nie dopełni swoich obowiązków podatkowych, musi się liczyć z negatywnymi konsekwencjami, między innymi zapłatą odsetek za zwłokę lub nałożeniem przez organy podatkowe dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Oprócz konsekwencji majątkowych podatnik może też ponieść odpowiedzialność karnoskarbową. Żeby jej uniknąć, podatnik, który naruszył obowiązki podatkowe, może skorzystać z instytucji czynnego żalu.

Co daje czynny żal

Celem czynnego żalu jest wyłączenie odpowiedzialności karnoskarbowej za przestępstwo skarbowe bądź wykroczenie skarbowe. Osoba, która popełniła przestępstwo skarbowe bądź wykroczenie skarbowe i która skutecznie skorzysta z czynnego żalu, nie podlega karze za to przestępstwo lub wykroczenie. Ponadto urząd nie wszczyna wobec niej postępowania karnego, a już wszczęte postępowania – umarza.

Oznacza to, że jeżeli organy prowadzące postępowanie przygotowawcze albo sąd stwierdzą, iż sprawca skutecznie złożył czynny żal, powinny to postępowanie umorzyć, a sprawca przestępstwa (wykroczenia) skarbowego nie poniesie z tego tytułu odpowiedzialności karnoskarbowej.

Aby skutecznie skorzystać z czynnego żalu, osoba, która popełniła przestępstwo (wykroczenie) skarbowe, musi:

• zawiadomić organ skarbowy o popełnianiu przestępstwa (wykroczenia) skarbowego
• ujawnić istotne okoliczności popełnionego przestępstwa (wykroczenia) skarbowego
• ujawnić również wszystkie osoby współdziałające w popełnieniu czynu zabronionego.

Jeśli z popełnieniem przestępstwa (wykroczenia) skarbowego wiąże się z uszczuplenie należności publicznoprawnej, żeby skutecznie złożyć czynny żal, trzeba wpłacić tę uszczuploną należność w terminie wyznaczonym przez urząd podatkowy.

Ponadto urząd podatkowy ma obowiązek orzec przepadek przedmiotów, a sprawca składający czynny żal powinien złożyć te przedmioty. Przepadek będzie dotyczyć:

• przedmiotu pochodzącego bezpośrednio z przestępstwa skarbowego
• narzędzia lub innego przedmiotu stanowiącego mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego
• opakowania i przedmiotu połączonego z przedmiotem przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów
• przedmiotu, którego wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.

Jeśli sprawca nie może złożyć tych przedmiotów, musi zapłacić ich równowartość. Urząd nałoży na sprawcę obowiązek zapłaty równowartości pieniężnej także wtedy, gdy złożone przez sprawcę przedmioty podlegające przepadkowi mogą ulec szybkiemu zniszczeniu lub zepsuciu, ich przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo powodowałoby znaczne obniżenie ich wartości.

Pamiętaj! Gdy przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione, to nie nakłada się obowiązku uiszczenia równowartości pieniężnej.

Kiedy nie można skorzystać z czynnego żalu

Z instytucji czynnego żalu nie można skorzystać w celu uniknięcia odpowiedzialności, gdy:

• zawiadomienie zostało złożone w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego
• zawiadomienie zostało złożone po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Kto nie może skorzystać z czynnego żalu

Z instytucji czynnego żalu nie mogą skorzystać:

• osoby, które kierowały wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego
• osoby, które wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleciły jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego
• osoby, które zorganizowały grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierowały, chyba że dokonały zawiadomienia ze wszystkimi członkami grupy lub związku
• osoby, które nakłaniały inne osoby do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia.

Skorzystanie z czynnego żalu przez te osoby nie wyłącza ich karalności – pomimo złożenia czynnego żalu będą ponosić odpowiedzialność karnoskarbową.

Przeczytaj, jak złożyć czynny żal.

Mechanizm podzielonej płatności – split payment

Na czym polega split payment

Mechanizm podzielonej płatności może być wykorzystywany wyłącznie do rozliczeń pomiędzy przedsiębiorcami.

Polega na tym, że przedsiębiorca stosujący split payment reguluje zobowiązania wynikające z otrzymanych faktur VAT dwutorowo, czyli poprzez zapłatę:

• kwoty netto na rachunek kontrahenta
• kwoty podatku VAT wynikającej z otrzymanej faktury na rachunek VAT kontrahenta.

Oznacza to, że płatność przedsiębiorcy za fakturę VAT jest podzielona na dwa rachunki kontrahenta: rachunek podstawowy i rachunek VAT.

Przeczytaj, na czym polega podzielona płatność i jak jej dokonać.

Pamiętaj! Mechanizm podzielonej płatności występuje w dwóch wariantach:

• dobrowolny, kiedy przedsiębiorca nie ma obowiązku uregulowania faktur VAT przy udziale mechanizmu podzielonej płatności
• konieczny, kiedy przedsiębiorca ma obowiązek uregulowania faktur VAT przy udziale mechanizmu podzielonej płatności.

Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności chroni przedsiębiorcę. Zaś w przypadku obligatoryjnego split payment niezastosowanie wskazanego sposobu rozliczeń przez przedsiębiorcę będzie mieć negatywne konsekwencje.

Zalety stosowania split payment

• Ograniczenie ryzyka związanego z ustaleniem przez organ podatkowy dodatkowego zobowiązania podatkowego

W przypadku zapłaty faktury przy zastosowaniu podzielonej płatności co do zasady organy podatkowe nie maja prawa naliczać dodatkowego zobowiązania do wysokości kwoty podatku odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Oznacza to, że w odniesieniu do faktur VAT rozliczonych przy zastosowaniu podzielonej płatności wyłączasz ryzyko naliczenia dodatkowego podatku.

Ważne! Do wyłączenia wskazanego ryzyka nie dojdzie pomimo zastosowania podzielonej płatności w przypadku, gdy uregulowana faktura została wystawiona przez podmiot nieistniejący; stwierdza czynności, które nie zostały dokonane; podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością; potwierdza czynność, która jest bezwzględnie nieważna i pozorna.

W takiej sytuacji organ podatkowy będzie mógł ustalić dodatkowe zobowiązanie.

• Wyłączenie stosowania podwyższonej kwoty odsetek za zwłokę

Instytucje podatkowe mogą stosować podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w wysokości 150 proc. stawki podstawowej w odniesieniu do zaległości podatkowych z tytułu VAT.

Jeżeli jednak w danym okresie rozliczeniowym rozliczysz co najmniej 95 proc. kwoty podatku naliczonego przy zastosowaniu split payment, instytucje podatkowe nie będą uprawnione do zastosowania podwyższonej stawki odsetek od zaległości podatkowej powstałej w tym okresie i dokonają naliczenia odsetek wyłącznie według stawki podstawowej.

Dodatkowo ze wskazanej ochrony nie skorzystasz, gdy zaległość podatkowa przekracza dwukrotność podatku naliczonego.

• Przyśpieszony zwrot nadwyżki VAT naliczonego

Podstawowy termin zwrotu podatku VAT wynosi 60 dni. Jeżeli jednak podatnik stosuje mechanizm podzielonej płatności i złoży wniosek o zwrot wspomnianej nadwyżki na rachunek bankowy przeznaczony do płatności VAT należnego, termin ulegnie skróceniu do 25 dni.

Ryzyko w przypadku obligatoryjnego split payment

W przypadku niezastosowania mechanizmu split payment, gdy jest on obowiązkowy, organy podatkowe mogą naliczyć ci dodatkowe zobowiązanie w wysokości 30% kwoty podatku VAT wynikającego z faktury VAT uregulowanej z pominięciem wskazanego mechanizmu.

Obowiązek zastosowania split payment odnosi się do faktur VAT, które dokumentują nabycie towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, w ramach jednorazowej transakcji przekraczającej 15 tys. zł.

Organy podatkowe nie ustalą jednak dodatkowego zobowiązania, gdy kontrahent, któremu zapłaciłeś z pominięciem systemu split payment, rozliczy cały podatek VAT wynikający z faktury, którą ty uregulowałeś w wadliwy sposób.

Przeczytaj więcej o sankcjach za niestosowanie obowiązkowego split paymentu.

Wykaz podatników VAT – biała lista

Biała lista podatników VAT to prowadzony przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej wykaz firm:

• których naczelnik urzędu skarbowego nie zarejestrował albo które wykreślił z rejestru podatników VAT
• zarejestrowanych jako podatnicy VAT, w tym firm, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Biała lista podatników VAT to baza, w której podatnik może weryfikować firmy, z którymi realizuje bądź będzie realizował transakcje gospodarcze. W ten sposób uzyskasz informacje:

• czy twój kontrahent jest czynnym podatnikiem na potrzeby podatku od towarów i usług czy też jest podatnikiem zwolnionym
• czy twój kontrahent nie został wykreślony z rejestru podatników VAT
• o danych adresowych kontrahenta i wszelkich numerach ewidencyjnych (NIP, REGON, PESEL czy KRS)
• o numerze rachunku bankowego lub rachunku w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej wykorzystywanego na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.

Wykaz podatników VAT to narzędzie, która ma ułatwiać weryfikację kontrahentów i w ten sposób promować należytą staranność w ich doborze. Chroni przedsiębiorców, ponieważ weryfikacja danych kontrahenta pozwala uniknąć negatywnych konsekwencji.

Sprawdź swojego kontrahenta w wykazie podatników VAT.

Z perspektywy przedsiębiorcy jedną z najważniejszych informacji, którą dostarcza biała lista, jest informacja o rachunkach kontrahenta: bankowym lub w SKOK, otwartych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Przedsiębiorcy przed zapłaceniem kontrahentom mają obowiązek sprawdzić, czy wpłacają na rachunek wykazany na białej liście.

Przedsiębiorcy są zobowiązani do wpłacania na rachunek wskazany w wykazie podatników VAT, ponieważ:

• przyjęto, że kwoty powyżej 15 tys. zł wpłacone na inny rachunek niż ten wskazany w wykazie nie będą mogły być rozliczone jako koszty uzyskania przychodów
• przyjęto regułę solidarnej odpowiedzialności z tytułu podatku VAT nabywcy towarów i usług, który zapłacił za towary i usługi na rachunek inny niż wskazany w białej liście, jeżeli kontrahent nie zapłaci należności VAT. W takim wypadku nabywca, który przelał pieniądze na rachunek bankowy, którego nie ma na białej liście, będzie odpowiadać solidarnie wraz ze sprzedawcą.

Ważne! Możesz uniknąć odpowiedzialności solidarnej i sankcji w postaci braku możliwości rozliczenia jako kosztu wydatku dokonanego na rachunek inny niż wskazany w białej liście, jeżeli w ciągu siedmiu dni od momentu zlecenia przelewu zawiadomisz o tym właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego.

Przeczytaj więcej o Białej liście podatników VAT.